Raadsleden onvoldoende geïnformeerd over grondexploitatie

Raadsleden krijgen te weinig informatie over problemen met grondexploitatie in hun gemeente. Jaarrekeningen van gemeenten geven geen goed inzicht in de waarde van het grondbezit. Amsterdam spant hierin de kroon.

Slechtste gemeente
Dat blijkt uit onderzoek van Deloitte en de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA) naar de verslaggeving over grondexploitatie van de vijftig grootste gemeenten. Amsterdam komt als slechtste gemeente uit de bus. Uit het onderzoek blijkt dat de beperkte verantwoordingsplicht voor gemeenten redelijk goed wordt nageleefd. Voor zover er informatie wordt verstrekt, is deze verspreid in de jaarstukken en interne stukken opgenomen.

Eisen zijn minimaal
Het inzicht dat door gemeenten in de toelichting wordt gegeven over de onderbouwing van kosten en opbrengsten van grondexploitatie schiet volgens de onderzoekers tekort voor de gebruiker van de jaarrekening. Gemeenteraadsleden moeten de informatie bij elkaar schrapen uit interne stukken’, zegt Koos Vos van NBA tegen het FD. ‘Accountants toetsen de wet, maar de eisen die de wet stelt aan de waardering van grondexploitatie zijn minimaal.’ De NBA pleit daarom voor uitgebreidere regelgeving. ‘Juist omdat het zo'n belangrijke post is, is inzicht in grondexploitatie voor raadsleden van belang’, aldus Vos.

Alphen aan den Rijn meest open
In het onderzoek staat de Disclosure-index die de kwaliteit van de toelichting op de jaarrekening reflecteert. Hieruit blijkt dat een deel van de gemeenten vrijwillig meer informatie geeft dan strikt noodzakelijk is. Alphen aan den Rijn, Almelo en Spijkenisse komen als beste uit het onderzoek. Amsterdam sluit de rij na Maastricht en Zaanstad. Opvallend is verder dat daar waar de situatie het ernstigste is (anticipeer- en krimpgemeenten de index de hoogste gemiddelde score heeft. De G4 heeft de laagste gemiddelde score. De Randstad- en Niet-randstadgemeenten zitten daar tussenin. Het rapport was helaas niet voor publicatie beschikbaar.

Bij gemeenten niet alles openbaar beschikbaar
Een tegenvaller voor de onderzoekers is dat bij gemeenten de openbare beschikbaarheid van relevante financiële documenten via de websites niet volledig is. De jaarrekening van twee gemeenten en de controleverklaring van twaalf gemeenten kon niet worden gevonden op websites. Regelgeving hierover en (centrale) beschikbaarheid van deze informatie dient volgens de onderzoekers te worden verbeterd. Zij stellen dat de gemeenteraad via haar kaderstellende rol beter in haar eigen informatiebehoefte en die van andere gebruikers kan voorzien door een aantal zaken voor de jaarrekening op te pakken via de eigen Verordening 212. De regelgeving heeft volgens hen op een aantal relevante onderdelen een te vrijblijvend karakter. Deze zaken gaan  ten koste van de vergelijkbaarheid en de kwaliteit van de informatie in gemeentelijke jaarrekeningen.

Amsterdam moet weer verlies nemen
Terwijl Amsterdam onderaan de index staat, maakte wethouder Maarten van Poelgeest bekend dat de gemeente, net als Groningen, weer fors verlies moet nemen op haar grondexploitatie. Het grondbedrijf in de gemeente heeft last van de voortdurende crisis op de woningmarkt en de steeds beperktere investeringsruimte van corporaties. Van Poelgeest spreekt van een “majeur bedrag” en zegt dat harde ingrepen nodig zijn, aldus Het Parool. Hij verwacht dat over de hele linie plannen zullen worden geschrapt en projecten worden vertraagd. In 2010 moest de gemeente al een gat van 850 miljoen euro dichten. Het aantal te bouwen woningen werd teruggebracht van 66 duizend naar 36 duizend voor de komende tien jaar. Ook werd 1,3 miljoen vierkante meter kantoorruimte geschrapt.

Commissie van experts
In zijn brief aan de raadscommissie staat dat het college vooruitlopend op de resultaten van het Eindejaars-Resultaat Actieve Grondexploitaties opdracht heeft gegeven tot het treffen van maatregelen. De gemeente wil hiermee de tekorten en het wegvallen van investeringscapaciteit zelf oplossen en tegelijkertijd met schaarse middelende ruimtelijke ontwikkeling in beweging houden. Het college heeft een team van gerenommeerde experts samengesteld om met frisse blik naar deze nog uit te werken maatregelen en voorstellen te kijken. In het voorjaar moet duidelijk zijn hoe groot het tekort is en komt het team met advies.