Provincies en gemeenten halen 100% duurzaam inkoop niet

De doelstelling honderd procent duurzaam inkopen per 1 januari 2015 wordt door provincies en gemeenten niet gehaald. De criteria voor ‘duurzame’ producten zijn vaak nietszeggend of verouderd en in bijna de helft van de gevallen worden duurzame beloften in de praktijk niet of deels waargemaakt.

Beleid moet radicaal anders

Dat blijkt uit een quick scan van groene ondernemersvereniging De Groene Zaak. Samen met VNO-NCW, MKB Nederland, MVO Nederland, NEVI en Social Enterprise NL vraagt De Groene Zaak de Tweede Kamer deze week in een brief om het duurzaam inkoopbeleid tot 2020 radicaal te veranderen. De ambities moeten hoger, innovatie worden gestimuleerd in plaats van afgeremd en het Rijk moet meer regie in handen nemen. Er is jaarlijks minstens vijf miljoen euro extra nodig om op die manier duurzaam inkopen een impuls te geven.

Producten nauwelijks duurzaam ingekocht

De Groene Zaak stelde tien provincies en tien grote steden vragen over duurzaam inkopen, van catering en ICT tot wegen, openbaar vervoer en energievoorziening. Op basis van die vragenlijst komen de gemeente Utrecht en de provincie Noord-Brabant als beste uit de bus. Uit het onderzoek blijkt ook dat sommige diensten en producten nog nauwelijks duurzaam worden ingekocht. Dit geldt voor bijvoorbeeld energie, infrastructuur en financiële diensten.

Verouderde minimumnormen

De Groene Zaak is dan ook nog lang niet tevreden, ondanks het feit dat uit het onderzoek naar voren komt dat de provincies en gemeenten gemiddeld ruim negentig procent duurzaam inkopen. Dat lijkt positief, maar de praktijk is weerbarstiger, zegt Jeroom Remmers, projectmanager duurzaam ondernemen van De Groene Zaak. Vaak wordt er duurzaam ingekocht op basis van verouderde en weinig onderscheidende minimumnormen. ‘Het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) constateerde eerder al dat de helft van de bijna veertig productcategorieën helemaal geen verbetering van duurzaamheid geven. Die voegen dus niets toe. Het bedrijfsleven is al veel verder met innovaties, de criteria van de overheid lopen fors achter op wat mogelijk is.’

Onvoldoende controle

Ook is er sprake van een kloof tussen papier en praktijk omdat overheden onvoldoende controleren of de beloofde duurzaamheidsnormen wel gerealiseerd worden, stelt De Groene Zaak. En tot slot blijkt uit andere evaluaties, onder andere van bureau Ecorys en het Economisch Instituut voor de Bouw, dat bij duurzaam inkopen in de meeste gevallen toch vooral om de laagste prijs gaat, zegt Remmers.

Vijf miljoen extra

De verenigde ondernemers pleiten ervoor om eerdere bezuinigingen op het programma voor duurzaam inkopen deels terug te draaien. Volgens Remmers is minstens vijf miljoen euro extra nodig om vanuit de rijksoverheid het duurzaam inkopen bij provincies en gemeenten beter te ondersteunen en monitoren. ‘Op dit moment is niemand ervoor verantwoordelijk dat provincies en gemeenten duurzaam inkopen. Het Rijk let alleen op zichzelf, anderen moeten het zelf maar weten. Dan gebeurt er niet zoveel. Het is tijd voor een bestuursakkoord duurzaamheid.’

De Tweede Kamer voert donderdag overleg over de toekomst van duurzaam inkopen met het kabinet.