Privaat bouwtoezicht kost 500 ambtenaren hun baan
De gemeentelijk afdelingen bouw- en woningtoezicht verliezen een groot deel van hun toetsende en toezichthoudende taken aan marktpartijen als op 1 januari 2017 de eerste fase van de Wet private kwaliteitsborging wordt ingevoerd.
Door de privatisering van het bouwtoezicht verdwijnen over twee jaar circa vijfhonderd ambtelijke arbeidsplaatsen. De afdelingen bouw- en woningtoezicht bij gemeenten en omgevingsdiensten verliezen een groot deel van hun toetsende en toezichthoudende taken aan marktpartijen als op 1 januari 2017 de eerste fase van de Wet private kwaliteitsborging wordt ingevoerd.
Grote verschillen tussen gemeenten
Dat blijkt uit een impactanalyse van de Vereniging Bouw- & Woningtoezicht Nederland. Directeur Wico Ankersmit presenteerde de analyse tijdens het recente congres Omgevingsweb in Amsterdam. Hij voorziet grote verschillen tussen gemeenten en omgevingsdiensten onderling. Dat heeft vooral te maken met de manier waarop zij hun bouw- en woningtoezicht (bwt) op dit moment hebben georganiseerd. ‘Sommige gemeenten zijn nog heel opvoedend bezig en steken veel tijd in overleg met aannemers en architecten over bouwwerken en of die wel aan het Bouwbesluit voldoen. Daar vallen straks de hardste klappen. Andere gemeenten hebben al een bezuiniging doorgevoerd op bwt en doen nog weinig toetsing.’ De bouwopgave van een gemeente heeft ook invloed. Een groeistad als Almere heeft een groot ambtelijk apparaat voor dienstverlening aan de bouwende burger. In ‘beheergemeenten’ zal de pijn wat kleiner zijn, volgens Ankersmit.
Ook nieuwe taken
Het aantal ambtelijke uren dat wegvalt wanneer private partijen het bouwtoezicht overnemen varieert van 11 tot 33 procent, blijkt uit de analyse van de vereniging. Gemiddeld komt het op zo’n 20 procent. Op een totaal van circa 2450 arbeidsplaatsen is dat een verlies van bijna 500 arbeidsplaatsen. De afdelingen krijgen er ook wat nieuwe taken bij. Zo moet straks worden gecontroleerd of vergunningaanvragers de juiste kwaliteitsborger hebben ingehuurd om hun plan te toetsen. Maar dat levert volgens Ankersmit weinig extra uren op en is bovendien vooral administratief werk, niet vakinhoudelijk.
Twee jaar onzekerheid
Hoewel het om aanzienlijke aantallen gaat, is het banenverlies niet Ankersmits voornaamste zorg. Met het oog op de vergrijzing en de behoefte aan kennis bij marktpartijen, verwacht hij dat elke deskundige uiteindelijk wel weer een baan zal vinden. Probleem is wel dat die marktpartijen nog in afwachting zijn van de definitieve wet en daarom nu nog geen businessplan maken of nieuwe mensen aannemen. ‘We kunnen nog wel twee jaar in onzekerheid zitten.’
Weinig bestuurlijke kennis
Zijn grootste zorg is echter dat de bouwsector de vereiste kwaliteit nog niet kan leveren. ‘Marktpartijen werken niet vanuit een cultuur van eigen kwaliteitsdenken, die noodzaak is hen door het huidige systeem van overheidstoetsing ontnomen. Ze moeten voorlopig nog bewijzen dat ze de kwaliteitsborging kunnen garanderen.’ Een andere probleem is volgens Ankersmit dat de bestuurlijke kennis over de wetswijziging nog heel beperkt is, zo merkt hij op bijeenkomsten met wethouders. Onder vakgenoten gaat een komisch youtubefilmpje rond over een zogenaamde Spaanse ambtenaar die Nederland waarschuwt voor Spaanse toestanden bij te snelle invoering van de nieuwe wet.
Eigenlijk belachelijk
Over de Wet private kwaliteitsborging moet nog in de Tweede Kamer worden gesproken. Naar verwachting wordt die fasegewijs ingevoerd, te beginnen op 1-1-2017 voor de bouw en verbouw van woningen, kleine flats en eenvoudige bedrijfsgebouwen. De eerste fase omvat tachtig procent van alle bouwwerken. In een later stadium volgen bibliotheken, gemeentehuizen en hoge flats. Uiteindelijk geldt het stelsel ook voor zeer complexe bouwwerken, zoals een metrostation, ziekenhuis of voetbalstadion. Ankersmit is overigens wel voorstander van de nieuwe werkwijze. ‘Het is ook eigenlijk belachelijk dat er een ambtenaar nodig is om een burger te laten krijgen waarvoor hij een dure aannemer betaalt. Dat is gewoon een private overeenkomst.’
Reacties: 31
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Een gemeentelijke instantie is de enige echte onafhankelijke partij. Tuurlijk het staat niet garant. Je moet het vergelijken met de belastinginspecteur. Die is ook niet verantwoordelijk voor ongeziene valse belastingaangiften, maar hij voorkomt wel dat alle 16 miljoen Nederlanders gaan smokkelen.
Het ultieme bewijs dat privatisering nooit gaat werken: de asbestwereld waar het meerendeel van de bedrijven zich niet houden aan hun certificaten en waar de certifcaatinstanties weigeren deze in te trekken omdat het anders hun ook geld kost.
En zie verder ook het drama met de KIWA.
De bureaus die ik spreek over de nieuwe Wet die aanvragen indienen:
-De meeste bureaus zijn niet bekend met de nieuwe Wet en weten dus totaal ook niet dat er iets gaat veranderen
-Kleine bureaus die het wel weten waar ook de vergrijzing optreedt: als die Wet er komt ga ik direct met pensioen. Het kost mij teveel al die veranderingen
Let op: ten minste 60% van alle aanvragen worden ingediend door Bouwbesluit amateurs.
Deze groep zorgt er echter wel voor dat "het bouwen" betaalbaar blijft. Als die amateurs er mee moeten stoppen vrees ik het ergste voor de bouwproductie.
Zie asbestsector: zeer kostbare aangelegenheid met al die gecertificeerde bureaus. Gevolg enorm veel overtredingen, asbest dumping in het buitengebied, buitenlandse bedrijven die hier in NL asbest verwijderen en het asbest in het buitenland dumpen, enz. Het "loont" immers om de Wet te overtreden. Die toestanden gaan we ook krijgen met het bouwen.
Als het zo simpel is.... Het is uiteraard bij veel mensen een centenkwestie. Vergis je niet: veel mensen willen die kwaliteit gewoon niet. Lees men heeft het geld er niet voor over.
Op hoeveel bouwwerken kun je als gemeente gaan handhaven die niet voldoen aan het Bouwbesluit? Een volle 100% dus. Zijn al die mensen dan ontevreden over hun bouwwerk?! Dacht het niet. Misschien moeten we het Bouwbesluit maar eens afschaffen.
Die nieuwe Wet is een bedenksel van een paar grote ingenieursbureaus die de consument wil uitkleden. Trek de vergelijking met bankiers....
Besparing van slechts 500 ambtenaren. 500 x 50K = 25 mln euro. Dan kunnen de leges dus met enkele procenten omlaag en zeker niet halveren.
Het bedrijfsleven heeft dus een pot te verdelen van 25 mln euro. Of zou het dan toch vele malen duurder worden....
Als je aan aannemer de opdracht geeft om een energieneutraal gebouw te bouwen dan bouwt die dat. Als je hem de opdracht geeft om een 10x betere kwaliteit toe te passen dat het Bouwbesluit dan bouwt hij dat.
Als je een gebouw wil hebben met gouden deurknoppen dan bouwt die aannemer dat. Gewoon het geld op tafel leggen zodat de aannemer het kan realiseren!
Gemeentelijke handhavingstrajecten ten aanzien Bouwbesluit zijn niet gericht aan aannemers maar aan de opdrachtgevers!! Op papier klopt het vrijwel altijd. Wanneer de opdrachtgever de opdracht geeft aan de aannemer om een bepaalde installatie niet toe te passen van de vergunning om de EPC te kunnen halen dan doet de aannemer dat.
Daar maken de kwartiermakers ook misbruik van om partijen over te halen met een onjuist gegeven praktijkbeeld.
En dat is precies de reden waarom gemeenten zo weinig handhaven op het BB. De bouwinspecteurs constateren wel degelijk een hoop fouten. Echter er wordt niet gehandhaafd omdat er dan gehandhaafd moet worden tegen de eigen inwoner van de gemeente die vervolgens zijn stem moet uitbrengen bij de gemeentelijke verkiezingen.
Bij privatisering wijzigt dat niet. Het is niet een kwestie van een goede aannemer maar een goede opdrachtgever!
De rekensom m.b.t. de besparing in leges (500 ambtenaren. 500 x 50K = 25 mln euro) gaat niet op. De leges t.b.v. de relatief kleine hoeveelheid complexe werken wordt nu gebruikt om het systeem in totaliteit te bekostigen. Voor de grote hoeveelheid kleine werken gebeurt nu nagenoeg niets. Met private kwaliteitsborging wordt er veel meer verlangd en dat heeft een prijs.
Vergelijk met andere landen
Een vergelijk met andere landen heeft niet veel zin. Wij hebben zaken op zijn Nederlands geregeld. Denk hierbij aan o.a. de positie van de opdrachtgever / consument / adviseurs, aansprakelijkheid, contractrecht, wetten, (garantie) regelingen, (algemeen verbindende) voorschriften, verzekeringen enz.
De prijs voor veiligheid
Het systeem is primair gericht op veiligheid. De huidige kosten voor onze maatschappij voor kwaliteitsborging van het Bouwbesluit bedragen ongeveer € 327 miljoen euro. Dit vertegenwoordigt voor ons als maatschappij de waarde die wij ervoor over hebben om veilige gebouwen te maken. Dit is € 19,25 per inwoner. Voor de prijs van zo’n 2 shoarma schotels mag u aannemen dat het vanuit bouwkundig oogpunt voldoende veilig is om bij de kroeg op de hoek een biertje te gaan drinken, het stadion niet bezwijkt als de spreekkoren hun verwensing ten gehore brengen, bij een onverhoopt brandje op het werk iedereen ook veilig naar buiten kan en je je geen zorgen hoeft te maken of de eigen woning overeind blijft bij een zuchtje wind meer of minder.
Nee, de kosten van vergunningen en handhaving gaan op aan hele andere dingen dan die ene technische toetsende ambtenaar. Het is zijn met name "de systemen" en de "inrichting" waar het geld naar toe gaat. En die kosten blijven gelijk als er slechts een heel klein onderdeeltje wordt geprivatiseerd. Sterker: die kosten nemen juist toe wanneer die kosten niet verdeeld kunnen worden over meerdere taken.
Het gaat beslist duurder worden. Daar is volgens mij iedereen wel over eens. Meer bouwkwaliteit? Dat is maar de vraag. En wil de markt die meer kwaliteit wel?
Verder wil ik de kwartiermakers verzoeken om eens een gesprek aan te gaan met adviseurs en aannemers die ooit in Belgie of Duitsland gebouwd / geadviseerd hebben.
Ze zijn daar gillend weggegaan. Ooit bij een Belgische gemeente een bouwtoestemming aangevraagd? Probeer het eens...
Of ooit je tweede huisje in Frankrijk geprobeerd te verbouwen? Nou, uitstekende voorbeelden van de kwartiermakers hoor! Ben bang dat ze totaal niet weten waar ze het over hebben.
Wel jammer dat we nog een jaar voorbereidingstijd krijgen.
Groet, Michael
Is de scribent de vorming van de omgevingsdiensten ontgaan?
Er zijn landen waar mensen graag zo'n onafhankelijke toets zouden willen, waardoor veel leed en schade voorkomen had kunnen worden.
Het lijkt wel of het maatschappelijk evenwicht zoek is bij het uitbalanceren van het algemeen belang in nieuwe wet- en regelgeving.
Ik mis in het verhaal het algemeen publiek belang. In een dicht bevolkte land als Nederland is bouwen per defintie NOOIT alleen een zaak tussen aannemer en opdrachtgever. Er spelen vrijwel altijd omgevingsaspecten mee.
Immers het toetswerk wordt dan niet meer dan een handtekening op het rapport van een collega die naast je zit. Hoezo onafhankelijk?
Nadeel uiteraard de afhankelijkheid. Je kunt niet tegen een grote klant "nee" verkopen als de klant met alle geweld iets wil wat strijdig is met de bouwregelgeving. Zie ook de schandalen in het buitenland.
Door de extra schakels / nieuwe instanties zal het ook duurder worden door de bouwconsument. Dat is ook een feit. De gemeentelijke toestemming heb je immers nog steeds nodig.
Hoeveel banen gaat dit het MKB kosten en faillissementen. Zeker in deze tijd kunnen maar weinig kleine bureaus de kosten dragen en de extra / nieuwe scholing van de medewerkers.
De nieuwe Wet zal met name het feestje worden van de 10 grootste adviesbureaus in Nederland. Voor kleine bureaus zie ik onder de nieuwe Wet geen toekomst.
Op veel gebieden waar het met de kosten wringt en de overheid het niet voor elkaar krijgt om grip te krijgen op een dienst wordt privatisering als oplossing gebruikt. Het “probleem” wordt naar de markt gedrukt want aan marktpartijen kun je wel eisen stellen … iets wat je binnen het eigen apparaat niet voor elkaar krijgt.
Het grote gevaar is natuurlijk dat het straks op papier goed wordt geregeld maar dat dit los staat van de praktijk. De geformuleerde eisen voor private kwaliteitsborging zijn veel en fors vooral als je het vergelijkt met het huidige gemeentelijk toezicht. Er wordt zekerheid gezocht in meer regels.
Het verlies van die 500 banen, dit is immers de insteek van het stuk, is natuurlijk relatief. Een aantal ambtenaren kan inderdaad bij private partijen aan de slag, een aantal niet. Ik verwacht dat de markt kritisch zal zijn en dat er voor een aantal ambtenaren het moeilijk zo niet onmogelijk zal zijn een functie binnen het bedrijfsleven te vinden.
Is de inzet dat private kwaliteitsborging wordt ingevoerd dan is het natuurlijk goed alle aandacht te richten op de kans het zo goed mogelijk in te vullen.
- vergelijk de nieuwe situatie met de daadwerkelijke tijdbesteding door gemeenten nu. Veel gemeenten hebben het goed orde. Bij veel gemeenten is echter ook de keus gemaakt BWT een heel stuk in te krimpen en kleine bouwwerken (waar we het hier over hebben) niet meer te toetsen.
- Ik lees een vergelijking met Nepal. Ik zou liever vergelijken met Duitsland, UK en vooral Belgie. Daar gaat zeker niet meer mis dan hier. Belgie kent niet eens bouwtoezicht...
Tenslotte: als ik een bouwer inhuur voor een goed gebouw zou het toch niet nodig moeten zijn om de gemeente bij te betalen om te kijken of die aannemer zijn werk wel goed doet?