'Overheid moet boeren meer duidelijkheid geven'

Boerenbedrijven moeten aan steeds meer regels en duurzaamheidseisen voldoen en gaan gebukt onder een grote administratieve lastendruk. Daarom moeten rijk en decentrale overheden als provincies aan individuele boeren meer duidelijkheid geven over wat specifieke eisen betekenen voor de toekomst van hun bedrijf. Dat stelt de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur in een advies over de toekomst van agrariërs.

Worsteling

In het advies beschrijft de Raad de worsteling van veel boeren: ze willen verder met hun bedrijf, en zijn vaak bereid om mee te werken aan gebiedsopgaven, zoals het herstel van natuur en biodiversiteit en het verhogen van de waterstand. Dat vergt vaak investeringen voor langere termijn in het eigen bedrijf, maar voor boeren is het vaak niet duidelijk hoe het beleid op rijks- of provinciaal niveau zal leiden tot nieuwe eisen aan het eigen bedrijf.  

Duidelijkheid

Bovendien gaat veel van de aandacht bij de realisatie van duurzame landbouw, vooral sinds de stikstofcrisis, uit naar bedrijfssanering en boeren die stoppen met hun onderneming. Maar de Rli pleit ervoor om juist meer aandacht te geven aan de boeren die willen doorgaan. Daarom is meer duidelijkheid geboden over de plannen van overheden, en moeten rijk en provincies helder zijn over de gevolgen van nieuwe eisen en regels. Die helderheid moet op bedrijfsniveau worden gegeven, vindt de Raad. ‘Duidelijkheid is nodig om boeren in staat te stellen om tijdig passende investeringen te kunnen doen en/of hun verdienmodel aan te passen.’

Streefgetallen

Zo moeten de verschillende ministeries normcijfers voor de uitstoot van bijvoorbeeld nitraten en fosfaten, stikstof en ammoniak niet alleen om de paar jaar vaststellen, maar ook voor veel langere tijdvakken zoals voor 2030 of 2050. Bovendien worden de eisen door verschillende overheden of overheidsdiensten anders geformuleerd: het ene streefgetal is een bedrijfsopgave, de andere een streefgetal voor de gehele sector. Het is niet verwonderlijk dat streefcijfers dan niet altijd gehaald worden. ‘Boeren weten daardoor niet hoe zij moeten handelen om binnen de gestelde kaders te blijven. De kans dat het beleid al snel weer zal moeten worden aangepast, is dan groot.’

Vrijheden

Volgens de Rli moeten rijk en decentrale overheden boeren meer vrijheden geven in de manier waarop ze invulling geven aan gestelde doelen, zodat ze het beter kunnen inpassen binnen de eigen bedrijfsvoering. Er moet uiteraard wel gecontroleerd worden of die doelen dan ook daadwerkelijk worden behaald. En daar wringt ‘m de schoen, ziet ook de Rli; boeren worden al voortdurend gecontroleerd en moeten nu al diverse boekhoudingen bijhouden.

Certificering

Daarom zou er een breed systeem van certificeringen moeten komen, denkt de Raad. Boeren die voldoen aan de normen krijgen dan een certificaat en hoeven niet aan iedere instantie bewijsstukken te overleggen. Het certificatensysteem zou ook kunnen werken als beloningsmechanisme als boeren meer doen dan de geldende voorschriften. Of groene diensten leveren zoals de aanleg van landschapselementen, waterberging, het herstellen van biodiversiteit of de openstelling van wandelpaden op het eigen land.