Overheden scherpen eisen voor duurzaam inkopen aan

Meer dan vijftig gemeenten, provincies en waterschappen en vijf ministeries maken vandaag nieuwe afspraken over duurzaam inkopen. Ze gaan scherpere eisen stellen aan hun inkoop van goederen en diensten. Er komen meetbare doelstellingen en afspraken over toetsing.

Manifest

In totaal zetten vandaag 62 overheidsorganisaties hun handtekening onder het Manifest Maatschappelijk Verantwoord Inkopen, op uitnodiging van staatssecretaris Sharon Dijksma (Infrastructuur en Milieu). Daaronder zijn meer dan vijftig gemeenten, de provincies Limburg, Noord-Holland en Zeeland en de Unie van Waterschappen. De verwachting is dat meer decentrale overheden de komende maanden aansluiten. Hun goede voornemens moeten uiterlijk in de zomer van 2017 leiden tot actieplannen. Daarin omschrijven de ondertekenaars welke inkoopcriteria zij gaan hanteren en hoe zij toetsen of de geleverde diensten en goederen ook duurzaam zijn.

Slecht rapportcijfer

Jaarlijks kopen de overheden voor zestig miljard euro aan goederen en diensten in, variërend van beton, bedrijfskleding en kantoorartikelen tot zorg- en welzijnsactiviteiten. Ondanks eerdere afspraken over duurzaam inkopen, gebeurt dat nog onvoldoende, blijkt regelmatig uit onderzoeken. Recent publiceerde Natuur en Milieu een slecht rapportcijfer voor gemeenten als het gaat over duurzaam aanbesteden van vervoer. Ook in een peiling van De Groene Zaak naar duurzaam inkopen van bedrijfskleding scoren enkele gemeenten onder de maat.

Prijskaartje

Nu is het nog te vaak het prijskaartje waar overheden op afgaan, stelt Dijksma. ‘Door de nieuwe afspraken krijgen alle overheden nu een middel in handen om bij inkoop van producten en diensten oog te hebben voor mens en milieu. Maatschappelijk verantwoord inkopen moet de norm worden.’ De overheden moeten daarmee het goede voorbeeld geven en duurzame innovaties door de markt stimuleren.

Nieuw doel: 2050 

De nieuwe doelstelling is volledig duurzaam inkopen in 2050. De eerdere datum van 2015 werd bij lange na niet gehaald. Dat leidde tot kritiek van duurzaamheidsorganisaties en de Tweede Kamer. Daarop kwam het kabinet eind vorig jaar met een nieuw plan van aanpak, waar dit manifest een uitwerking van is. Het kabinet wil maatschappelijk verantwoord inkopen (MVI) inzetten om andere beleidsdoelen te realiseren, zoals de afspraken uit het Energieakkoord en de doelstellingen rond de circulaire economie.

Rolverdeling onduidelijk

In het manifest spreken de ondertekenaars af dat ze binnen een half jaar met actieplannen komen. Daarin staan in elk geval hun eigen ambities, de sectoren en productgroepen waar het meeste duurzame winst is te behalen en ze formuleren meetbare doelstellingen. Ook omschrijven ze daarin hoe ze marktpartijen gaan aanmoedigen om duurzame en innovatieve producten te leveren en hoe de de rolverdeling is tussen bestuurder, budgethouder/opdrachtgever en inkoper. Daarover is nu vaak onduidelijkheid, bleek uit onderzoek dit jaar, in opdracht van I&M.

Informeel netwerk 

De partijen spreken verder af dat ze hun actieplannen actief openbaar maken en dat ze onderling samenwerken in een informeel netwerk, dat wordt ondersteund door het Expertisecentrum Aanbesteden Pianoo en door RVO. Er komt een benchmark om de prestaties te kunnen volgen en vergelijken.