Omgevingswet gaat ten koste van natuur en milieu

De nieuwe Omgevingswet mag dan goed zijn voor ruimtelijke ontwikkelingen; de wet gaat wel ten koste van natuur en milieu. Dat constateert het PBL (Planbureau voor de Leefomgeving) in de studie Milieueffectentoets Wetsvoorstel Omgevingswet, uitgevoerd op verzoek van het ministerie van Infrastructuur en Milieu (IenM) en de Tweede Kamer.

Meer risico’s dan kansen

De Omgevingswet levert per saldo meer risico’s dan kansen op voor de milieu- en natuurbescherming. Dit komt door de manier waarop de extra ruimte voor ontwikkelingen in het wetsvoorstel wordt vormgegeven én door de beperkingen aan de procedure voor de milieueffectrapportage, blijkt uit de studie van het PBL. Deze constatering is in strijd met de doelstelling van de regering om met de Omgevingswet, in vergelijking met de huidige wetgeving, een gelijkwaardig beschermingsniveau voor milieu en natuur te waarborgen.

Uitwerking bepalend voor het beschermingsniveau

De Omgevingswet is nog niet af. Op dit moment ligt er een toetsversie waarin de kaders staan voor de belangrijkste materiële en procedurele regels voor ruimtelijke ontwikkeling, gebruik en beheer van de leefomgeving. De uitwerking van de Omgevingswet gebeurt op een later moment in Algemene Maatregelen van Bestuur. Deze latere concrete invulling is bepalend voor het feitelijke beschermingsniveau van milieu en natuur; het PBL kan dan ook alleen in termen van kansen en risico’s voor milieu- en natuurbescherming spreken.

Meer afwegingsruimte

Het PBL constateert dat het wetsvoorstel meer afwegingsruimte biedt voor ruimtelijke ontwikkelingen dan de voorgaande wetgeving en zorgt voor integrale besluitvorming. Bovendien voorziet het in een eenduidige aanpak voor het oplossen van de problemen in de leefomgeving. Hiermee levert het wetsvoorstel kansen op voor de bescherming van milieu en natuur, stelt het Planbureau.

Maar ook meer mogelijkheden om af te wijken

Er zijn echter ook risico’s voor de milieu- en natuurbescherming in de voorgestelde Omgevingswet. Zo biedt het wetsvoorstel meer flexibiliteit om te kunnen afwijken van de milieu- en natuurregelgeving. Het stelt hierbij minder eisen aan welke gebiedsontwikkelingen worden toegelaten en biedt daarnaast minder garanties tegen eventuele negatieve milieu- of natuureffecten.

Beperkingen van de m.e.r.-procedure

Volgens het PBL is het onvermijdelijk dat sommige ruimtelijke ontwikkelingen op gespannen voet staan met milieu- en natuurbescherming. Maar vooral de stapeling van de mogelijkheden voor flexibiliteit in combinatie met beperkingen van de procedure voor milieueffectrapportage (m.e.r.) levert risico’s op voor de milieu- en natuurbescherming. Bij de m.e.r.-procedure zal het onderzoek naar alternatieven met minder milieueffecten namelijk vaker buiten beeld blijven.

Grote afwijkingen via projectbesluit

Verder nemen de mogelijkheden voor maatschappelijke participatie af en wordt de verplichte onafhankelijke kwaliteitstoets voor de rapportage van een project-m.e.r. geschrapt. De meeste flexibiliteit om van de milieu- en natuurregelgeving af te wijken biedt het instrument ‘projectbesluit’, terwijl het hierbij niet om de minste projecten gaat. Denk bijvoorbeeld aan grote en complexe projecten als snelwegen, windmolenparken en waterbergingsgebieden, aldus het PBL.