Omgevingsvisie mogelijk toch verplicht voor gemeenten

De omgevingsvisie wordt waarschijnlijk toch een verplicht instrument voor gemeenten in de Omgevingswet. Gemeenten vinden het belangrijk om hun visie op de leefomgeving op papier te zetten, merkt Arjan Nijenhuis, plaatsvervangend directeur van het Omgevingswetprogramma Eenvoudig Beter van het ministerie van Infrastructuur en Milieu (I&M). Niet eenvoudig overigens om te maken, stelt Utrecht, een van de circa dertig gemeenten die proefdraaien met de omgevingsvisie.

Verplicht voor rijk en provincies

Op een informatiebijeenkomst over de Omgevingswet in Utrecht zei Nijenhuis persoonlijk te verwachten dat straks ook gemeenten verplicht zijn om een omgevingsvisie te maken. In het voorliggende conceptwetsvoorstel is het instrument nu alleen verplicht voor rijk en provincies; gemeenten kunnen op vrijwillige basis een omgevingsvisie maken.

Hogere lasten

Gemeenten zien echter op voorhand al het nut van een visie, die breder is dan de huidige (verplichte) structuurvisie, omdat erin naast ruimtelijke ordening ook onderwerpen zoals water, natuur er erfgoed aan bod kunnen komen. Het opstellen van zo’n omvangrijke visie zou kunnen leiden tot hogere bestuurlijke lasten, zegt Nijenhuis. ‘Om die reden hebben we het aanvankelijk niet verplicht gesteld. Maar eigenlijk is het wel gek natuurlijk, om als gemeente geen visie te hebben op de leefomgeving.’

Amendement van ChristenUnie

Tijdens bijeenkomsten in het land hoort Nijenhuis ambtenaren die bang zijn dat een (volgende) wethouder geen zin heeft om tijd en geld in een omgevingsvisie te steken. Zij pleiten voor een verplichting. Dat deed eind vorig jaar ook de ChristenUnie in de Tweede Kamer. De partij diende een amendement in om in de Omgevingswet alsnog de omgevingsvisie verplicht te stellen voor gemeenten. Behandeling van het wetsvoorstel en amendementen staat gepland voor het zomerreces. Bij een eventuele verplichting gaat het overigens vooral om het signaal, zegt Nijenhuis. Hij verwacht niet dat ook sancties worden gekoppeld bij het niet nakomen ervan. ‘Op dit moment worden gemeenten zonder verplichte structuurvisie ook niet gestraft.’

Moeilijk opstarten

Inmiddels zijn circa dertig gemeenten aan het experimenteren met een omgevingsvisie, waaronder Utrecht. Volgens projectleider Martine van Rijn valt dat nog niet mee. Utrecht telt op dit moment circa zeventig verordeningen over de fysieke leefomgeving die in een omgevingsvisie terecht zouden moeten komen. Haar projectteam begon er eerst maar eens met vijf, vertelt Van Rijn: verordeningen over verkeer, groen, erfgoed, geluid en detailhandel, maar zelfs dat is lastig. ‘We missen het kader: waar wordt de visie voor gebruikt, welke tijdshorizon wil je bestrijken? De Omgevingswet laat het allemaal open, stelt geen eisen aan vorm, inhoud of tijdshorizon. Heel leuk om dat zelf allemaal uit te zoeken, maar wel moeilijk opstarten.’