Nationale omgevingsvisie heeft 'grote blinde vlek'

De op 20 juni 2019 gepresenteerde Nationale Omgevingsvisie (NOVI) heeft een grote blinde vlek. Zij gaat vrijwel geheel voorbij aan de digitale revolutie, terwijl deze juist de hele fysieke leefomgeving op zijn kop kan zetten. Dit vindt Paul Strijp, adviseur nieuwe technologie en data bij de provincie Noord-Holland. 

Vierde onzekerheid

Bij belangrijke ruimtelijke en infrastructurele ontwikkelingen moeten we rekening houden met onzekerheden. We willen plannen en investeren, maar tegelijkertijd hebben we rekening te houden met demografische, economische en sociaal-culturele factoren die we lang niet altijd nauwkeurig kunnen voorspellen. Aan dit ruitje is echter nog een vierde categorie toe te voegen, meent Paul Strijp: de onzekerheden rond technologische innovaties. Volgens de adviseur nieuwe technologie is de kans groot dat onze leefomgeving onder invloed van technologische innovaties meer veranderingen ondergaat. Strijp denkt aan vernieuwingen op drie terreinen: energie, mobiliteit en economie.

Nanotechnologie

Zo zouden volgens de adviseur nieuwe technologie de energieproductie, -opslag en -kosten weleens substantiële veranderingen kunnen ondergaan als gevolg van doorbraken in de nanotechnologie. Deze technologie werkt immers met deeltjes in de grootte van een miljardste van een meter en leidt tot miniaturisering. Strijp voorziet dat een van de denkbare effecten van deze technologie op de leefomgeving vrijvallende ruimte is. Zo zouden in de land- en tuinbouwproductie grote mondiale verschuivingen kunnen optreden onder invloed van de nanotechnologie. Immers, door dalende kosten in het denkbaar dat energie-slurpende en ruimtevretende teelten zoals die in de glastuinbouw ook in andere delen van de wereld mogelijk worden.

Blockchain

Ook blockchain technologie zou kunnen leiden tot een doorbraak in de decentrale energieproductie, meent Strijp. ‘Zeg maar de productie door burgers zelf. Voor de leefomgeving ontstaat daarmee serieuze druk op de grootschalige en centrale energie-infrastructuur.’ Andere ontwikkelingen zoals de zelfrijdende auto en de opkomst van de data-economie met energievretende datacenters die als paddenstoelen uit de grond schieten, kunnen ook grote effecten hebben op de leefomgeving. Om nog maar te zwijgen over ontwikkelingen op het gebied van 3D Printing, die volgens het economisch bureau van de ING zelfs zou kunnen leiden tot een vermindering van de wereldhandel.

Samenhang

In het ontwerp van de NOVI ontvouwt het kabinet haar langetermijnvisie op de toekomst van onze leefomgeving: op de klimaatverandering en de energietransitie, de verstedelijking, de landbouw en het landelijk gebied. ‘Een majeur document,’ meent Strijp. ‘Een van de belangrijkste accenten,’ zo stelt de adviseur, ‘is de integraliteit.’ ‘De mate van samenhang tussen de afzonderlijke beleidsterreinen.’

‘De Omgevingsvisie moet meer zijn dan de optelsom van sectorale opgaven. Het is nu aan de Tweede Kamer om te beoordelen of het kabinet erin geslaagd is om voldoende samenhang aan te brengen. Maar hoe de Kamer op dit punt ook oordeelt, één ding is zeker: de digitale revolutie is grotendeels aan het kabinet voorbij gegaan.

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur nummer 12, 21 juni 2019