Naam gedeputeerde op trein ‘onverstandig’

‘Het ene moment vernoem je een treinstel naar de gedeputeerde en een paar weken later besluit (mede) deze gedeputeerde een vervoersconcessie (voorlopig) aan je te gunnen. Zou dit toeval zijn?’, tweette oud-raadslid Andreas Boers uit Oldenzaal over vervoersmaatschappij Keolis. Het Overijsselse college had er geen probleem mee dat de naam van gedeputeerde Bert Boerman (CU) op een trein van Keolis kwam.

Dienend, bescheiden collegiaal bestuur
Na de bekendmaking van de naamsvermelding van de gedeputeerde eind augustus stelde Statenlid Stijn Hesselink van Forum voor Democratie de (schriftelijke) vraag aan het college van Gedeputeerde Staten of het in de Nederlandse traditie van dienend, bescheiden, collegiaal bestuur past om de bijdrage van een individuele gedeputeerde nog tijdens zijn ambtsperiode te belonen met een eervolle vermelding op collectief vervoer.

Blijk van waardering
Het college antwoordde dat die vraag in de afweging was meegenomen. De naamsvermelding door Keolis op de eerste regionale intercity tussen Zwolle en Enschede ziet het college vooral als blijk van waardering van de vervoerder voor de door de provincie samen met de vervoerder bereikte resultaten in de afgelopen jaren hetgeen zich uit in de naam van de vertegenwoordigende gedeputeerde. ‘Dit is een mooi gebaar. Het vormt een extra stimulans om samen met vervoerders te blijven inzetten op verdere kwaliteitsverbetering in het OV voor onze reizigers.’ Het college stelt dat naamsvermelding gedurende een ambtsperiode niet uniek is in Nederland. Ook Gelderse provinciale bestuurders zou die eer ten deel zijn gevallen tijdens hun ambtsperiode. Een recent geval is gedeputeerde Conny Bieze, wiens naam vorig jaar op een van de nieuwe treinen op de Valleilijn bleek te prijken.

Concessie
Deze antwoorden van het Overijsselse college zijn gedateerd op 17 september 2019. Gistermiddag maakten de provincies Flevoland, Gelderland en Overijssel bekend dat na de eerste gezamenlijke openbare aanbesteding Keolis Nederland de nieuwe busvervoerder wordt rond Apeldoorn, Zwolle en Lelystad. Ook blijft de vervoerder verantwoordelijk voor het busvervoer op de Veluwe en in Midden-Overijssel vanaf december 2020. In september 2021 komt daar het openbaar vervoer in Lelystad bij en in december 2023 volgt de regio IJsselmond. Ook de vervoerders Arriva, Connexxion en EBS brachten een bod uit op de concessie, waar tussen de 70 en 80 miljoen euro mee is gemoeid, maar visten dus achter het net. Een eis die de provincies stelden, was verduurzaming van het busvervoer. Een groot deel van stadsbussen gaat emissievrij rijden. Vanaf 2025 geldt dat voor alle nieuw aangeschafte bussen.

Niet bevorderend voor bestuurlijke zuiverheid
Topman Frank Janssen van Keolis Nederland liet weten blij te zijn met de nieuwe concessie. ‘Niet alleen omdat we onze huidige vervoergebieden Veluwe en Midden-Overijssel behouden, maar vooral omdat we onze reizigers daar mogen blijven bedienen én onze dienstverlening verder mogen uitbreiden.’ Maar de gunning kort na de naamsvermelding leidde dus tot vraagtekens bij oud-raadslid Boers en ook Forum voor Democratie laat zich niet onbetuigd. FvD-Statenlid Stijn Hesselink noemt Bert Boerman ‘best een goede gedeputeerde’. ‘Zijn positie moet boven alle twijfel staan. Juist daarom vindt FvD het onverstandig om zijn naam te plaatsen op een treinstel van een vervoerder die een contract heeft en opnieuw aangaat met de provincie. Dit is niet bevorderlijk voor de bestuurlijke zuiverheid.’ Hesselink gaat namens zijn fractie opnieuw vragen stellen.

Onbewuste wederkerigheid
Directeur John Bijl van het Periklesinstituut, aan wie de vraag van Boers op Twitter werd gesteld, noemt de actie van het college ‘superstom’. ‘Ten eerste schep je het beeld dat Keolis zich in een positie manoeuvreert, waarin het een streepje voor heeft bij de gedeputeerde. Ten tweede moet je als bestuurder oog hebben voor onbewuste wederkerigheid.’ Bijl gelooft in de integriteit van de gedeputeerde en noemt hem kundig, daadkrachtig en eerlijk. ‘Maar als je iemand zoiets geeft, dan sta je hoger op de agenda, de gunfactor speelt dan mee.’ Het college had volgens Bijl zeggen: niet doen, dat is onhandig, zeker voor die concessie.

Naamsvermelding heeft advertentiewaarde
Het geschenkenregister op de website van de provincie Overijssel is niet bijgewerkt sinds het eerste kwartaal van 2018, dus valt niet na te gaan of de naamsvermelding erin staat. De naamsvermelding van Conny Bieze is destijds wel in het register van de provincie Gelderland verwerkt, als ‘symbolisch geschenk’. Maar Bijl wijst op de advertentiewaarde van naamsvermelding op een trein. ‘Adverteren in een trein kost duizenden euro's per week. Die naam staat misschien wel 25 jaar op de buitenkant van die trein. Daar staat dus een geldelijke waarde tegenover. Ik weet niet of Boerman zich verkiesbaar gaat stellen, maar een foto in de krant met trein en naam is een extra bijdrage in de campagnekas. En een hoger bedrag dan volgens de integriteitscodes is toegestaan. De financiering van politieke partijen is ook aan banden gelegd. Dat was niet voor niks.’

Geen 'integritisme'
Van ‘integritisme’ wil Bijl niets weten. 'Integriteit is een containerbegrip en dan moet je dat ook accepteren. Daar hoort bij dat iedereen zijn eigen motivaties en definities heeft. Nu gunt een private organisatie iets met geldelijke waarde aan een zittend bestuurder. Je kunt uitrekenen wat dit kost: enkele duizenden euro's per maand, 25 jaar lang. Had de plek gegund aan iemand die niet meer aan de knoppen zit.’

'Geen sprake van belangenverstrengeling'
In een reactie wijst de provincie Overijssel erop dat de gunning van het busvervoer is gedaan door drie provincies gezamenlijk en de offertes zorgvuldig zijn beoordeeld op vooraf in de aanbesteding gestelde eisen. 'Daarbij is ons inziens geen enkele sprake van belangenverstrengeling, de naamgeving op een trein van het Blauwnet houdt geen enkel verband met de concessie voor het busvervoer.' Het eerdere verzoek van Keolis om de naam van een zittende gedeputeerde op een trein te vermelden is door het college zorgvuldig afgewogen, stelt de provincie verwijzend naar het antwoord op de vragen van Forum voor Democratie. 'Aangezien het hier geen geschenk betreft, maar een blijk van waardering, komt dit niet in het geschenkenregister te staan.'