Meer vrijwilligers in krimpdorpen

Bewoners van kleine afgelegen dorpen in krimpregio’s ervaren minder goede leefbaarheid dan bewoners van andere kleine dorpen, maar zijn de leefbaarheid de afgelopen jaren niet negatiever gaan waarderen. De sociale vitaliteit en de mentaliteit van dorpsgenoten worden daarbij als pluspunten genoemd, het verdwijnen van voorzieningen als minpunt.

Bewonersinitiatief

In afgelegen dorpen in krimpregio’s zetten bewoners zich bovengemiddeld vaak in als vrijwilliger of doen mee aan een bewonersinitiatief. 51 procent van inwoners in krimpgebieden zijn in en voor de gemeenschap actief, tegen 47 procent van de mensen die niet in een krimpregio woont. Dat blijkt uit Dorpsleven tussen stad en land. Slotpublicatie Sociale Staat van het Platteland van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). In de publicatie staat de vraag centraal in hoeverre contrasten toenemen, tussen de stad en platteland, maar vooral tussen de dorpen onderling.

Sociale cohesie

Voorzieningen zijn niet alleen belangrijk voor de leefbaarheid, maar ook voor de sociale cohesie, zo blijkt uit het onderzoek. In dorpen met voorzieningen hebben inwoners meer contacten in het dorp en ervaren zij meer sociale samenhang. In dorpen met voorzieningen in de buurt wordt de leefbaarheid positiever gewaardeerd dan in dorpen waar voorzieningen verder weg zijn. Verdergaande vergrijzing heeft een negatief effect op zowel de leefbaarheid als de sociale cohesie.

Deuren sluiten

In kleine dorpen in krimpregio’s neemt het aantal voorzieningen sneller af dan in kleine dorpen die niet in een krimpregio liggen. In nabij een stad gelegen dorpen in krimpregio’s sloten vooral levensmiddelenwinkels als zoals bakkers en slagers hun deuren. In afgelegen dorpen in krimpregio’s zagen de inwoners niet alleen de supermarkt verdwijnen, maar ook de laatste basisschool.

Bevolkingsafname

Sinds 2010 is de plattelandsbevolking in zijn totaliteit met 1,5 procent gekrompen en nam de stedelijke bevolking met 1,7 procent toe. De krimp op het platteland is niet evenredig, constateert het SCP. In dorpen rond een stad is de bevolkingsomvang min of meer stabiel, terwijl die in kleine afgelegen dorpen fors krimpt. De kleinste en meest afgelegen dorpen noteerden sinds 2010 een bevolkingsafname van ruim 3 procent. Bij de grote afgelegen dorpen en kleine dorpen bij de stad bleef die afname beperkt tot 1 procent.

Ontgroening

De ontgroening en vergrijzing gaat op het platteland sneller dan in de stad, maar ook hier zijn er verschillen. Grote dorpen vergrijzen iets sneller dan de kleine dorpen. De ontgroening stagneert: het aandeel jongvolwassenen (20-34 jaar) blijft circa 15 procent.

Geen toenemende kloof

Kleine afgelegen dorpen in krimpregio’s staan niet alleen wat voorzieningen op achterstand. De werkloosheid is er groter en is het opleidings-, beroeps- en inkomensniveau relatief laag. Armoede komt er relatief vaak voor. Het SCP stelt echter dat de trends niet wijzen op een verslechtering van de situatie: ‘Er is geen sprake van een toenemende kloof tussen de kleine afgelegen dorpen in krimpregio’s en de overige kleine dorpen.’ Met kleine afgelegen dorpen in krimpregio’s gaat het volgens het SCP ‘naar omstandigheden best goed. De hier al langer bestaande sociaaleconomische achterstand ten opzichte van andere kleine dorpen is niet groter geworden. Ze verloren wel wat meer dorpsvoorzieningen, maar bewoners werden er niet negatiever over de leefbaarheid en zijn elkaar niet minder gaan ontmoeten.’