Krimpregio wordt koploper duurzaamheid

Goeree-Overflakkee zat in haar maag met de pakweg honderd windmolens die ze van de provincie moest plaatsen. De Zuid-Hollandse gemeente besloot zich toen maar helemáál op duurzame energie te storten. 

Energieneutraal

'Als je het leuk vindt... we hebben een presentatietje gemaakt. Dan nemen we je helemaal mee in het verhaal', pareert wethouder Arend-Jan van der Vlugt (innovatie, CDA) van Goeree-Overflakkee de eerste vragen. Prompt verschijnt op het tv-scherm aan de muur van zijn werkkamer in het gemeentehuis in Middelharnis een gelikte powerpointpresentatie over Goeree-Overflakkee als Energy Island. De boodschap: het schiereiland staat te popelen om in 2020 energieneutraal en in 2030 leverancier van duurzame energie te zijn.

Vlag halfstok

Daarmee maakt de Zuid-Hollandse gemeente van de nood een deugd. Vijf jaar geleden hing de vlag er bij wijze van spreken nog halfstok. Het eiland was vanwege vergrijzing aangewezen als krimpregio, scholen zouden sluiten. Bovendien had Goeree-Overflakkee in 2012 – het eiland bestond toen nog uit vier gemeenten – in een rijksprogramma 300 megawatt aan windenergie opgelegd gekregen. De gemeenten werden het niet eens over waar windmolens moesten verrijzen. 'Toen heeft het rijk gezegd: "Jullie willen niet bewegen, we gaan een inpassingsplan maken en ze gewoon neerzetten"', blikt de wethouder terug.

Zelf regie hebben

Fusiegemeente Goeree-Overflakkee besloot de knop om te zetten en mee te werken. Maar dan wel volgens eigen recept. 'We hebben gezegd: we willen ook zonneparken en een getijdencentrale. En we willen zelf de regie hebben over de locaties', aldus Van der Vlugt. Met het rijk en de provincie werd beklonken dat het eiland 225 megawatt aan windmolens plaatst en 70 megawatt aan zonnepanelen: een oppervlakte van 142 voetbalvelden met daarop 300.000 zonnepanelen. De getijdencentrale krijgt naar schatting een vermogen van 30 megawatt.

Schouders eronder

Waar eerst de last om duurzame energie op te wekken zwaar op haar schouders rustte, zet de gemeente nu de schouders eronder, waarbij ze, benadrukt de wethouder, op alle fronten de samenwerking zoekt. 'Je kunt het echt niet alleen. Samen met ondernemers, inwoners, instellingen, de provincie en het rijk trekken we samen op om die ambitie waar te maken.'

Overtollige elektriciteit

Zo liet de gemeente samen met rijk en provincie het rapport Energieproducerend Goeree-Overflakkee opstellen met daarin drie scenario's om in 2030 tot energieleverancier uit te groeien. Om overtollige elektriciteit te benutten, wil de gemeente werk maken van waterstof. Eind vorig jaar is een convenant ondertekend – onder andere door ECN, TNO en TU Delft – voor de groene waterstofeconomie van Zuid-Holland met Goeree-Overflakkee als proeftuin.

Proces van onderop

En natuurlijk moet ook Goeree-Overflakkee van het gas af, als eerste kerkdorp Stad aan 't Haringvliet. 'We zijn nu een proces gestart om dat van onderop te organiseren', vertelt programmamanager duurzaamheid Erik Roeland, die ook aan tafel zit in de wethouderskamer. 'Dat doen we met de dorpsraad en met coöperatie Deltawind met 2.500 leden, met Energieke Regio en de woningcorporatie. We zijn nu een aantal scenario's aan het doorrekenen en dan gaan we terug naar het bevolking. We wekken straks meer energie op dan we verbruiken. Eén van de opties is daar waterstof van te maken en daarmee de huizen te verwarmen, via het bestaande aardgasnet.'

Lagere leges

Verder probeert de gemeente met goedkope leningen huiseigenaren te verleiden hun huizen te isoleren en warmtepompen en zonnepanelen te plaatsen. 'Dat slaat enorm aan', zegt Roeland. 'We hebben al ruim een half miljoen euro weggezet en moeten nu weer bijstorten.' Makkelijker is het voor nieuwbouwwoningen. 'We mogen van de provincie nog 1.200 woningen bouwen. Als er meer plannen binnenkomen, dan kijken we wie een mooi duurzaam plan heeft dat bij onze ambitie past.’ Een van de prikkels is het verlagen van de leges: wie een energieneutrale of energiepositieve woning bouwt, krijgt de omgevingsvergunning voor half geld.

Verbreed programma

Door alle inspanningen van de afgelopen jaren is het eiland weer boven Jan. 'We waren aangewezen als krimpregio en nu zijn we met 1.000 inwoners gegroeid. Er zijn 300.000 toeristische overnachtingen bijgekomen en we hebben 480 banen gecreëerd', aldus een trotse wethouder. 'Goeree-Overflakkee is booming.' Op het bedrijventerrein vestigen zich biovergisters en een fabriek die van gras en reststromen bioboard ('natuurlijke spaanplaat') gaat maken. De opgave voor duurzame energie is geen last meer. Roeland: 'We hebben er juist een kans van gemaakt door het programma te verbreden en innovaties op het eiland te laten plaatsvinden.'