Krachtwijkenbeleid heeft vrijwel geen effect

Het speciale beleid voor krachtwijken heeft vrijwel geen effect. De leefbaarheid, veiligheid en de sociaal-economische positie van bewoners in veertig ‘krachtwijken’ is tussen 2008 en 2012 nauwelijks verbeterd ten opzichte van vergelijkbare wijken. Dat constateert het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) in een vandaag gepubliceerd onderzoek.

Vernieling

Het SCP heeft de ontwikkeling in de veertig achterstandswijken vergeleken met de wijken die daar in 2007 het meeste op leken. Bewoners van de ‘aandachtswijken’ zijn de afgelopen jaren naar verhouding vaker slachtoffer geweest van geweld, diefstal en vernieling. ‘De conclusie van dit onderzoek kan niet anders zijn dan dat het krachtwijkenbeleid geen onderscheidende, gunstige leefbaarheidseffecten heeft gesorteerd’, schrijven de onderzoekers.

Geen sociale stijging

Het SCP constateerde twee jaar geleden al dat de sociaal-economische positie van de veertig wijken nauwelijks was verbeterd. ‘Er zijn geen aanwijzingen dat het krachtwijkenbeleid heeft geleid tot een sterkere inkomensverbetering of sociale stijging in de aandachtswijken ten opzichte van de vergelijkbare wijken’, aldus het planbureau in de vandaag verschenen publicatie. Wel is de concentratie van mensen met lage inkomens in de veertig wijken sinds midden jaren 2000 ‘geleidelijk minder’ geworden.

Afzijdige bewoners

Het krachtwijkenbeleid lijkt tot een afname van de inzet van bewoners in hun wijk te leiden. ‘Dit is opmerkelijk’, schrijven de onderzoekers, ‘omdat het bevorderen van buurtparticipatie juist een van de kerndoelen van het beleid was’. Een kleine groep van de bewoners is wel actief en betrokken, maar de overige bewoners houden zich ‘afzijdig’. Veertig procent van de bewoners is op de hoogte van de extra inspanningen in de wijk.

Interventies

Het SCP constateert dat de uitkomsten van het onderzoek niet altijd ‘stroken met de positievere ervaringen van beleidsmakers die zich intensief met het krachtwijkenbeleid bezighouden’. Dat kan volgens de onderzoekers onder meer worden verklaard door de grote onderlinge verschillen tussen de aandachtswijken. ‘Effecten zijn op het niveau van het viercijferig postcodegebied niet gunstig geweest, maar mogelijk wel op een lager schaalniveau. Voor veel afzonderlijke interventies kan gelden dat een effect zich lokaal wel voordoet, bijvoorbeeld in een buurt, straat of wooncomplex.’

Overlast

De veertig achterstandswijken werden in 2007 aangewezen door toenmalig minister van Wonen, Wijken en Integratie, Ella Vogelaar (PvdA). De wijken werden geselecteerd op basis van achttien indicatoren zoals inkomen, overlast en de staat van de woningen. De achterstanden moesten in tien jaar tijd worden teruggedrongen. Bij de start van de aanpak woonden in de veertig wijken, gelegen in achttien gemeenten, ruim 770.000 mensen.

Achterblijvende corporaties

Volgens het SCP heeft het rijk in vier jaar tijd ruim een miljard euro in de veertig wijken geïnvesteerd. Sinds 2012 stelt de rijksoverheid geen extra geld beschikbaar aan de krachtwijken. Het wijkenaanpak is daarmee een lokale aangelegenheid geworden. Volgens hoofdauteur Matthieu Permentier van het SCP-onderzoek was het heel lastig om te achterhalen hoeveel extra geld gemeenten en woningcorporaties in de wijken investeren. Het SCP komt wel tot de conclusie dat corporaties minder in de leefbaarheid van de wijken hebben geïnvesteerd dan in het oorspronkelijke plan van Vogelaar de bedoeling was. Al waren die uitgaven wel ‘significant’ hoger dan in de vergelijkbare wijken.

Verloedering afgenomen

Dat de veertig ‘Vogelaarwijken’ zich niet gunstig hebben ontwikkeld ten opzichte van vergelijkbare wijken wil niet zeggen dat het slecht gaat met de wijken. Zo is de tevredenheid met de woonomgeving in de laatste tien jaar ‘aanhoudend’ verbeterd, de verloedering afgenomen en de sociaal-economische eenzijdigheid ‘geleidelijk’ minder geworden. De wijk Kruiskamp in Amersfoort geldt sinds oktober 2012 niet langer als een ‘krachtwijk’. Volgens toenmalig minister van Binnenlandse Zaken Spies (CDA) heeft de wijk zich zo positief ontwikkeld dat de rijksoverheid Kruiskamp niet meer als een aandachtswijk wil behandelen.