Koepels: rijk eerste sta-in-de-weg bij energietransitie

Niet zozeer gemeenten en provincies vormen een mogelijke hindernis bij de energietransitie. Die bal ligt eerst en vooral bij het rijk. Aldus luidt de reactie van de decentrale koepels op de recente doorrekening van de klimaatplannen door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL).

Technisch haalbaar 

Het PBL constateerde vorige week dat de klimaatplannen van het kabinet ‘technisch haalbaar’ zijn. Maar ook dat gemeentelijke en provinciale omgevingsvisies een mogelijk beletsel vormen om de klimaatdoelstellingen van 49 procent CO2-reductie in 2030 te halen. Via die visies kunnen decentrale overheden de ontwikkeling beïnvloeden van de windmolenparken, zonneparken en duurzame wijken in hun regio. En die dus –  bij veel burgerprotest – ook traineren.

Gebouwgebonden financiering
Volgens de gemeenten moet het rijk echter eerst aan drie randvoorwaarden voldoen, willen de gemeenten überhaupt de energietransitie succesvol ter hand kunnen nemen. In de eerste plaats dient het vraagstuk van de financiering te worden opgelost: via gebouwgebonden financiering (in plaats van via de hypotheek) kan een huiseigenaar makkelijker tot duurzame maatregelen worden verleid. Maar dan moeten rijk, banken en andere financiële organisaties dit wel mogelijk maken. Ook willen gemeenten meer geld van het rijk. Eind oktober moet een VNG-onderzoek in kaart hebben gebracht hoeveel geld de energietransitie gemeenten extra kost.        

Wet- en regelgeving aanpassen
Verder willen gemeenten dat de wet- en regelgeving wordt aangepast, waardoor ze het recht krijgen om wijken aan te wijzen die van het aardgas af moeten. Daarvoor moet het gasrecht voor elke Nederlandse huiseigenaar worden omgezet in een warmterecht. Als laatste randvoorwaarde moet het speelveld op orde zijn. Nu stranden veel lokale duurzaamheidsambities door gebrek aan bouwers, installateurs en stedenbouwkundigen.   

Voorkomen dat landschap dupe wordt
De provincies sluiten zich bij deze punten aan. ‘Zolang de randvoorwaarden niet zijn geregeld, kunnen er onvoldoende stappen worden gezet’, aldus bestuurder energie Jop Fackeldey van het Interprovinciaal Overleg (IPO). Verder willen de provincies dat het rijk zich actief inzet om te voorkomen dat het landschap de dupe wordt van de energietransitie. ‘Omdat de ruimte in Nederland schaars is roepen we als provincies de sectoren op om zoveel mogelijk in te zetten op energiebesparing. En we vragen het rijk om deze inzet te stimuleren. Vooral in de industrie, via andere productieprocessen, en in de mobiliteitssector door andere modaliteiten te stimuleren, kunnen hier grote resultaten worden bereikt.’