'Gesprek nodig over politieke beïnvloeding Noordwijk'

Oud-wethouders Gerben van Duin en Hans Bakker van de gemeente Noordwijk willen in gesprek met commissaris van de koning van Zuid-Holland Jaap Smit, de Noordwijkse burgemeester Wendy Verkleij en enkele andere oud-wethouders over de voortdurende beïnvloeding van de lokale politiek.

Structurele ondermijning
In 2018 besloot het toenmalige Noordwijkse college van B&W met burgemeester Jan Rijpstra richting de fusie met Noordwijkerhout (per 1 januari 2019) eens op een rij te laten zetten hoe in Noordwijk ‘de dingen door elkaar lopen’. Dat leidde tot het rapport ‘Ondermijning van de democratie in het lokaal bestuur van Noordwijk’. ‘Aanleiding is de structurele ondermijning van de lokale democratie door cliëntelisme, onoorbare beïnvloeding van de besluitvorming van college en raad en manipulatie van verkiezingen door onder meer nepnieuws en valse aantijgingen’, schrijven Rijpstra en de twee oud-wethouders Gerben van Duin en Hans Bakker (PUUR Noordwijk) op 7 juni 2021 in een brief naar het huidige college, nadat een Wob-verzoek vroeg om openbaarmaking van het interne rapport en dat door het college werd ingewilligd. ‘Structureel betreft het met name wethouders ruimtelijke ordening die worden geïntimideerd en onder druk worden gezet om andere belangen te dienen dan het algemene, collectieve belang.’

Salman
Het Wob-verzoek was ingediend door Victor Salman, tussen 1986 en 1998 wethouder ruimtelijke ordening (CDA) in Noordwijk en tevens ruimtelijk adviseur van projectontwikkelaars, bedrijven en grondeigenaren bij het rondkrijgen van vergunningen. Zijn doel was niet per se openbaarheid, maar hij wilde wel lezen wat er in het rapport over hem werd geschreven en vervolgens in gesprek met het college ‘om te komen tot een goede oplossing in deze kwestie’, schrijft hij in zijn zienswijze. Tot zijn verbazing krijgt hij nog geen vier weken later een uitnodiging van het college om het rapport in te komen zien. Verbazing, omdat hij eerder bot ving bij de provincie Zuid-Holland, waar het rapport volgens hem door Statenlid (en oud-wethouder ruimtelijke ordening in Noordwijk), Ton van Rijnberk, ‘onder de tafel’ verstrekt zou zijn aan diverse provinciale bestuurders. Salman had daartegen beroep aangetekend, maar nu ook ‘meer dan 50 anderen’ het rapport mochten inzien van het college is de schade voor zijn bedrijf ‘nog eens fors vergroot’, schrijft hij.

Risicoanalyse
Het rapport was puur als intern document bedoeld, schrijven Rijpstra en de oud-wethouders. Het opstellen van het rapport sloot aan op het overnemen door de gemeenteraad van aanbevelingen uit een brief van de burgemeester uit augustus 2018 om het integer handelen te bevorderen en de ondermijning tegen te gaan. Het rapport was in lijn met eerdere integriteitsonderzoeken van de Rekenkamer, BING en Hoffmann Bedrijfsrecherche. Ook had Rijpstra contact met het Openbaar Ministerie en het RIEC en zijn er gesprekken gevoerd met oud-wethouders ruimtelijke ordening. ‘Dit is reden geweest om een risicoanalyse op bepaalde dossiers te laten maken inzake ondermijning en integer handelen.’ Volgens de briefschrijvers is bij het opstellen van het document ‘zorgvuldig’ te werk gegaan. ‘In een vertrouwelijke omgeving is informatie gedeeld waarbij ervan uit is gegaan dat deze informatie vertrouwelijk zou blijven. Het document heeft geen openbaar, publiek karakter. Het is nooit de intentie geweest om het document openbaar te maken.’

Toch openbaar
Toch is dat precies wat er afgelopen juni is gebeurd. In een aparte verklaring bij de openbaarmaking  schrijft het college dat het document op grond van de Wob openbaar gemaakt moet worden. Maar eerst is aan alle belanghebbenden de kans gegeven hun zienswijze op het rapport te geven. Dat heeft bij de meesten geleid tot verbazing, teleurstelling en boosheid, schrijft het college. ‘Hoewel deze belanghebbenden zich niet herkenden in het document en daaromtrent ook veel vragen hebben, zijn de meesten niet tegen het openbaar maken van het document.’ Een aantal vroeg dan ook om de openbaarmaking van hun zienswijzen. Daarmee heeft het college ingestemd. Weigeringsgronden hebben ertoe geleid dat een aantal namen van personen en passages in het rapport zijn weggelakt. Het rapport is overigens wel opvraagbaar, maar niet te vinden op de site van de gemeente Noordwijk.

College 'verbaasd'
Het huidige college is vanwege de toonzetting en de totstandkoming ervan 'verbaasd' over het document en neemt er zelf nadrukkelijk afstand. Het vorige college zou er geen opdracht toe hebben gegeven en de burgemeester evenmin. Dat is merkwaardig, want Rijpstra schrijft in zijn zienswijze wel degelijk met zijn college om het rapport te hebben gevraagd. Ook zou het vorige college ‘als orgaan’ geen kennis hebben genomen van het rapport, aldus het huidige college. ‘Verder is het document niet officieel geregistreerd, is er geen duidelijke bronvermelding opgenomen in het document en is er geen sprake van hoor en wederhoor geweest.’ Het college vindt dat het document ‘de gemeente Noordwijk onwaardig is’ en neemt er nadrukkelijk afstand van. ‘Het is betreurenswaardig dat zo veel personen en bedrijven op deze manier in verband zijn gebracht met dit onderwerp.’

(B)roddelwerk
In zijn zienswijze kwalificeert Wob-indiener Salman het rapport als ‘(b)roddelwerk’. Het is volgens hem qua inhoud ‘volkomen onacceptabel’. ‘Dit kan echt niet door de beugel.’ In zijn optiek bevat het rapport veel fouten, feitelijke onjuistheden, insinuaties en onbewezen beschuldigingen. Het rapport is ook ‘volstrekt eenzijdig’ en belicht volgens Salman slechts een kant van de zaak. ‘De PUUR-kant, respectievelijk de kant van de vorige Noordwijkse collegepartijen PUUR/PvdA/GL/D66.’ Vervolgens worden er, volgens hem, wel ‘spijkerharde, maar volledig niet onderbouwde en onjuiste conclusies getrokken’ over ‘ondermijning’, ‘de onderwereld die de macht krijgt over de bovenwereld’, ‘witteboorden-onderwereld’ en ‘maffiapraktijken’.

Verkenning
Rijpstra en de twee oud-wethouders van PUUR Noordwijk schrijven echter dat het document ‘een verkenning’ is van een krachtenveld om mogelijke verdachte zaken te onderzoeken. 'Het beschrijft ervaringen en observaties van (oud)-bestuurders (…) Doel was informatie te vergaren voor nadere toetsing. De uitkomst van de verkenning gaf aanleiding om verder onderzoek naar ondermijning in gang te zetten.’ De strekking van het document is volgens hen dan ook uitsluitend bedoeld voor intern beraad in de zin van de Wob. In dat kader zou ook het belang van publicatie niet langer opwegen tegen tot het beoogde doel en het nadeel van de betrokkenen. 'Het gebrek aan hoor en wederhoor ligt daar mede ten grondslag aan.' De eerste rapportage van de bevindingen van het rapport zijn op de laatste dag van 2018 overgedragen aan waarnemend burgemeester Jon Hermans, net als het plan van aanpak en voor het maken van een risicoscan/analyse. De oud-bestuurders willen dat de onoorbare beïnvloeding stopt. ‘Als we de waarheid niet kennen kan er ook niets ondernomen worden om de problemen op te lossen.’

Oud zeer
Ook wilden de oud-bestuurders over deze brief in gesprek met het college en deze oproep doen Van Duin en Bakker nu opnieuw in een brief aan het college. ‘We zien een bepaalde structuur van dat wethouders ruimtelijke ordening er maar één periode zitten. Dat valt op’, aldus Van Duin, die al sinds 1994 in de politiek zit en bijna 17 jaar wethouder was in Noordwijk (nu in Nieuwkoop). Hij merkt dat de huidige politiek het rapport en al het voorgaande ziet als ‘oud zeer’. Maar het is niet verkeerd om er wel eens naar te kijken en dat de commissaris van de koning ook eens even meekijkt wat er aan de hand is. Hoe kunnen we dit patroon doorbreken?’ Van Duin wil alle oud-wethouders erbij betrekken. ‘Wat is er nu gebeurd? Er zijn oud-collega’s beschadigd, vorig jaar nog oud-wethouder Henri de Jong van het CDA (die na 15 maanden opstapte, WB). Hoe kunnen we dit stoppen? Dingen lopen door elkaar. We bereiden het gesprek voor en we wachten nog op een reactie.’

Geen gelijk speelveld
Van Duin weet dat er wel onderzoek is gedaan door burgemeester Verkleij. ‘Maar je kunt twee kanten op: niet naar verleden kijken en vooruit kijken of wel naar het verleden kijken. Op straat gebeurt van alles, maar dat moet wegblijven uit de raadszaal. Daar wordt aan gewerkt, een bureau is met een onderzoek bezig. Maar dit rapport ligt er nog. Henri de Jong vroeg zich al af: moeten wethouders zich nu richten naar de lokale politiek? Er wordt druk uit geoefend op mensen, mensen worden beschadigd, er wordt niets aan gedaan en dan gaat het zeer doen.’ Burgemeester Verkleij wil volgens Van Duin niet door de achteruitkijkspiegel kijken. ‘Maar het is goed om naar achteren te kijken. En dat doet ook pijn. Maar laten we het uitzoeken, het krachtenveld op een rij zetten. Hoe ver gaat de politieke beïnvloeding? Dat is best moeilijk. Je hebt soms te maken met grote partijen met veel geld. Dat is lastig. Het is geen gelijk speelveld. Maar toch moeten we een manier vinden om hiermee om te gaan.’