Gemeenten moeten voortouw nemen tegen leegstand

Gemeenten zullen soepeler moeten omgaan met regels en hun ambities bijstellen. Alleen dan kan de leegstand van kantoren en winkels effectief worden aangepakt. Dat stellen betrokkenen in de vastgoedsector in interviews met Binnenlands Bestuur.

Ommezwaai niet eenvoudig

Roel Vollebregt, directievoorzitter van gebieds- en vastgoedontwikkelaar AM, meent dat gemeenten drastisch moeten schrappen in plannen die door de crisis spaak lopen. ‘Geen heel nieuw winkelcentrum met honderd woningen erop, maar een mooie plint en tien appartementen. Zo’n ommezwaai is vaak niet eenvoudig voor de wethouder en de gemeenteraad die de stadsvernieuwing helemaal ziet zitten. Het is moeilijk om je oorspronkelijke ideeën overboord te zetten.’

Niet krampachtig tegenhouden

Veel gemeenten zitten erg vast aan het idee van een ‘duurzame detailhandelstructuur’: iedereen een winkel om de hoek, zegt Jan Fokkema, directeur van Neprom, belangenorganisatie voor projectontwikkelaars. De kleinste kernen weten al dat dat niet meer kan, zij zijn hun winkels de afgelopen jaren kwijt geraakt. Nu komt de volgende slag; kleinere gemeenten zien het winkelend publiek verdwijnen naar naastgelegen kerngemeenten. Gemeenten moeten dat niet krampachtig willen tegenhouden, die strijd verliezen ze, volgens Fokkema.

Kaarten op gemeenten

Marktpartijen zetten hun kaarten op gemeenten, zegt Frank ten Have van Deloitte, dat samen met de TU Delft onderzoek deed naar nieuwe spelers op de vastgoedmarkt. ‘Nu corporaties niks meer doen en projectontwikkelaars omvallen, hoopt de markt dat gemeenten een beweging kunnen veroorzaken.’ Op de woningmarkt ziet Ten Have bijzondere initiatieven van gemeenten. Gemeente Den Haag neemt een deel van de portefeuille over van het noodlijdende Vestia, Assen gaat eigen huurwoningen bouwen en Edam-Volendam ontwikkelde zelf een nieuwbouwwijk. Maar ook bij kantoren en winkels – traditioneel het domein van de marktsector – is een rol voor de overheid weggelegd.

Vooral een probleem voor beleggers

Friso de Zeeuw, als praktijkhoogleraar Gebiedsontwikkeling betrokken bij het onderzoek van Deloitte, maakt wel duidelijk onderscheid tussen de problemen voor die twee sectoren. Leegstand van kantoren is vooral een nadeel voor beleggers, zegt De Zeeuw, tevens directeur van Nieuwe Markten Bouwfonds Ontwikkeling. ‘Zij moeten na vette jaren hun verlies nemen, daar moeten gemeenten zich in beginsel niet te druk om maken. Hoe erg is het nou eigenlijk dat een kantorenwijk leeg staat? Natuurlijk is actief beleid voor herbestemming, concentratie of transformatie uitstekend. Maar de maatschappelijke uitstraling van winkelleegstand is veel groter.’ Tegen leegstand van kantoren hoeven gemeenten en provincies volgens De Zeeuw maar twee dingen te doen: de markt zijn gang laten gaan en regels voor herbestemming versoepelen.

BBVastgoeddebat

Tijdens het BBVastgoeddebat donderdag in Nieuwegein kwam ook de vraag naar voren waar de provincies blijven in het aanpakken van de kantoren- en winkelleegstand. Actieve inzet van provincies is daarbij onmisbaar, maar in de dagelijkse praktijk wordt die rol niet opgepakt,  volgens Gerard Zandbergen, CEO van Locatus Nederland.

Op de homepage van Binnenlandsbestuur.nl staat een foto-impressie van het debat.

Het hele verhaal staat in de vastgoedspecial van Binnenlands Bestuur 13.