'Gemeenten kunnen met Novelle niet sturen op corporaties'

Als woningcorporaties niet wettelijk worden verplicht om inzicht te geven in hun financiële mogelijkheden, kunnen gemeenten daarop moeilijk toezicht houden. De afspraak uit het regeerakkoord dat gemeenten meer sturing krijgen op de woningcorporaties, komt nauwelijks uit de verf in de Novelle Herziening Woningwet van minister Blok. Dat stellen de VNG (Vereniging van Nederlandse Gemeenten) en de grotestedenkoepels G4 en G32 in een brief aan de Tweede Kamer.

Verplichting voor overleg te vrijblijvend

De Novelle van minister Blok geeft hoog op van te maken ‘controleerbare en bindende’ prestatieafspraken tussen gemeenten en woningcorporaties, maar de verplichting voor corporaties om over belangrijke zaken ook echt in overleg te treden met de gemeenten is te vrijblijvend geregeld, aldus de VNG. ‘Het wetsvoorstel pakt anders uit dan we eerder opmaakten uit overleggen met het ministerie’, verklaart VNG-woordvoerster Liane ter Maat.

Investeringscapaciteit

Belangrijk knelpunt is dat de minister terugkomt op het voornemen om gemeenten meer inzicht te geven in de investeringscapaciteit van woningcorporaties. Blok voert als reden op dat hij verwacht dat gemeenten met die cijfers in de hand hun wensen ten opzichte van de corporaties gaan maximaliseren. De VNG vindt dat een onterechte zorg, omdat elke corporatie de investeringsplannen toch moet laten goedkeuren door de minister. Als een krimpgemeente de corporatie opdraagt om een paarhonderd woningen te bouwen, kan de minister daar simpelweg een streep door zetten, zegt Ter Maat.

Nodig om afspraken te maken

Volgens de VNG is inzicht in de investeringscapaciteit essentieel om goede afspraken te kunnen maken met woningcorporaties. Ter Maat: ‘Als je zicht hebt op de financiële mogelijkheden van een corporatie, weet je ook welke afspraken je kunt maken. Zonder dit inzicht moet je als gemeente een corporatie maar geloven als die zegt dat er geen geld is om een gewenst bouwplan te realiseren.’ Inzage in de cijfers maakt het mogelijk om dan met elkaar een afweging te maken: de plannen aanpassen, of liever de huren verhogen of woningen verkopen, aldus Ter Maat. Gemeenten kunnen hun afspraken onderling dan ook beter afstemmen.

Schaal van corporaties

Een ander heikel punt is de schaalomvang van corporaties. Volgens het regeerakkoord moet die in overeenstemming zijn met de schaal van de regionale woningmarkt en de maatschappelijke kerntaak. Blok legt de opdracht om een regio-indeling te maken nu bij gemeenten, nadat het ministerie er zelf niet in slaagde om dat te doen, zegt Ter Maat. ‘Het is ondoenlijk om de werkgebieden van de vele corporaties te verdelen over de regio’s, waarbij er geen witte vlekken mogen ontstaan: gemeenten waar geen enkele corporatie zit. Als het ons niet lukt, gaat de minister zelf regio’s aanwijzen en corporaties opknippen. Daar zit niemand op te wachten.’

Leefbaarheid

In de brief herhalen de gemeenten hun zorgen over de streep die Blok zet door activiteiten van corporaties op het terrein van leefbaarheid en maatschappelijk vastgoed. Gemeenten hebben de corporaties als sterke maatschappelijke partner juist hard nodig. De Tweede Kamer praat dit najaar over de Novelle. Zij zal daarbij de uitkomsten van de parlementaire enquête naar de woningcorporaties betrekken, die deze week worden gepresenteerd.