Gedrag ambtenaren moet veranderen voor Omgevingswet
Ze moeten zich aanpassen aan de nieuwe filosofie. Geen 'nee, tenzij', maar 'ja, mits'. Dat stelt Robert Forkink van ingenieursbureau Oranjewoud.
De vele knelpunten waar gemeenten en andere gebruikers tegenaan lopen in het omgevingsrecht, zijn niet op te lossen met enkel nieuwe regelgeving. Dat vraagt om een gedragsverandering bij ambtenaren en andere gebruikers van het omgevingsrecht. ‘Een houding van er samen uit willen komen’.
Meer dan vijfhonderd knelpunten
Dat zegt Robert Forkink van ingenieursbureau Oranjewoud, dat in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Milieu (I&M) onderzoek deed naar de knelpunten in het huidige omgevingsrecht. Forkink en zijn medeonderzoeker Edwin Oude Weernink ontdekten er meer dan vijfhonderd, zowel op het gebied van financiën, draagvlak, procedures en doorlooptijden. Een enorm aantal, vindt Forkink. ‘Maar dan heb je het over problemen waar gemeenten, bedrijven en initiatiefnemers over de hele breedte van het huidige omgevingsrecht tegenaan lopen. De lijn die je erin kunt ontdekken is dat bij alle partijen het gevoel bestaat dat er veel hindernissen moeten worden genomen om ruimtelijke plannen te realiseren.’
Probleem is kennis en kunde
Het grootste probleem zit hem daarbij in de toepassing van kennis en kunde, stelt Forkink op basis van het onderzoek. En dat heeft weer te maken met de grote complexiteit van de regelgeving. Die wordt daardoor ook complex toegepast, blijkt uit de studie. Vanwege die complexiteit, past het lokaal bevoegd gezag een hele strikte interpretatie van de regels toe en dat brengt initiatieven tot stilstand.’
Onnodig onderzoek gevraagd
Zo wordt vaak om extra onderzoek gevraagd, dat wettelijk niet nodig is. Geluidsonderzoek of verkeerstellingen bijvoorbeeld, zegt Forkink. ‘Dan ligt er onderzoek van twee jaar oud en vraagt de gemeente om voor de zekerheid opnieuw onderzoek te doen. Indieners gaan daar mee akkoord, omdat ze geen conflict willen met hun vergunningverlener. Maar daardoor is de regelgeving niet voorspelbaar. De uitdaging van de nieuwe Omgevingswet is om de voorspelbaarheid terug te brengen.’
Instrumenten en gedragsverandering
De nieuwe structuren en instrumenten die zijn beschreven in de toetsversie van de Omgevingswet zullen daarbij helpen. Meer vergunningen kunnen straks worden afgedaan als melding, waarbij duidelijk is wat de landelijke normen zijn. Behandeling gebeurt binnen acht weken in plaats van 26 en er is geen bezwaar en beroep mogelijk. Maar de Omgevingswet vraagt ook om een gedragsverandering, die past bij de nieuwe filosofie; niet langer ‘nee, tenzij’, maar ‘ja, mits’. De nieuwe eisen die straks worden gesteld aan ambtenaren die werken met het omgevingsrecht moeten ervoor zorgen dat de mensen achter het loket de nieuwe kwaliteit ook kunnen bieden. Hoe precies, zal straks duidelijk worden in de uitwerking van de uitvoeringsregels.
Adviezen voor uitvoeringsregels
In het rapport doet Oranjewoud aanbevelingen om bij de uitwerking van de Omgevingswet in uitvoeringsregels (AMvB’s) zeven sturende principes te hanteren. Zo moeten uitvoeringsregels zich verhouden tot het doel (proportionaliteit), ze moeten uitvoerbaar zijn, er moet meer verantwoordelijkheid bij de initiatiefnemer worden gelaten en procedures mogen niet overbodig zijn. De sturende principes moeten ervoor zorgen dat de vele uitvoeringsregels bij elkaar straks het omgevingsrecht niet nog ingewikkelder maken, maar daadwerkelijk eenvoudiger en beter.
Reacties: 30
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
@Peter. Eens met de stelling dat relativiteit in de bezwaarfase terecht zou zijn.
Met andere woorden: de wetgeving die we als Rijksoverheid maken moet met een korreltje zout worden genomen?
Hoe vaak eist RvS in jurisprudentie tot aanvullende onderzoeken? Ontelbare keren dus.
Uit talloze onderzoeken (zelfs van KvK) blijkt dat de dienstverlening bij de lagere overheden ten aanzien van vergunningen goed is. Ook interne onderzoeken (die worden uiteraard met grote regelmaat uitgevoerd) blijkt zelfs dat vaak de dienstverlening wel eens wat minder kan en dat in de klantgerichtheid wordt doorgeschoten.
De conclusie van Oranjewoud staat daarom haaks op andere onderzoeken naar de klantgerichtheid.
De Rijksoverheid schiet nu toch wel behoorlijk door in het reguleringsproces door nu zelfs het gedrag te willen reguleren.
Het lijkt er op dat de Rijksoverheid geen enkel vertrouwen heeft in andere overheden.
Ik begrijp niet helemaal hoe initiatiefnemers last kunnen hebben van koppige ambtenaren voor wat betreft het vergunningvrij bouwen. Als het goed is, kom je daarbij juist helemaal geen ambtenaar tegen. Tenzij je het zelf verkeerd geïnterpreteerd hebt en achteraf gehandhaafd wordt.
Martin, kom eens met een beter voorbeeld als je zo graag wil schieten op de ambtenaren...
Met deze conclusie ben ik het niet eens. Het is niet de complexiteit, maar het risicomijdend gedrag van ambtenaren, waar door initiatieven in de kiem worden gesmoord. De kop boven het maaiveld uitsteken, wordt in NL nog altijd niet geaccepteerd. De geest van Samsom (nivelleren) zit de ambtenaren in de genen. vandaar dat zoveel van hen waarschijnlijk PvdA stemmen.
Gelukkig zijn er nog wethouders die lef in hun lif hebben en doorzetten, ondanks ambtelijke tegenwerking.
2. Maak alleen hoogst noodzakelijke verdere reglementering op hoofdlijnen.
3. Houd regels simpel en maak ze zo dat ze niet verzanden in bureaucratie.
4. Zorg voor goede scholingscursussen.
Besturen op basis van veel details wordt zo onmogelijk. Vergunningverlenen, ondanks alle algemene regels een crime. Wie doet wat aan de opleiding van handhavers? Je ziet ze nu al komen met de vergunningverlener aan hun zijde; het onderwerp is complex en een collegiale toets is noodzakelijk om te bezien of de algemene regels nog wel voldoen. En die handhaver is onvoldoende opgeleide en afhankelijk van gekleurde stellingnames van ondersteuners.
Gaan we het zo redden?
Mijn voorspelling? Zweempjes nemen. We gaan koppie onder met al deze regels.
En dan zou het aan de gemeenteambtenaar liggen dat er moeilijk wordt gedaan? Een gemeenteambtanaar is adviseur, geen beslisser en al helemaal geen wetgever. Als er iets schort aan de regels komt dat door de regels zelf en niet door de uitvoering of toepassing daarvan. Als de slager een kok bedorven vlees voor goed verkoopt, ligt het niet aan de kok dat de klant daar ziek van wordt.
Vergeeft u mij de generaliserende toon van mijn reactie. Je wordt wel eens moedeloos van dat eindeloze gezever over de rol van gemeentes binnen het Omgevingsrecht, waarin al decennia lang blijkt dat niet elke verandering een verbetering hoeft te zijn.
En als onze - lees brandweer - afwijzende reactie aangaande veiligheid op het ontwerp op maar liefst alle fronten(!) wordt bevestigd door een vooraanstaand bedrijf dan nog via de achterdeur ons als zondebok proberen aan te wijzen. Je moet maar lef hebben. Inderdaad we moeten veranderen, dat is iets anders als alleen maar 'ja' willen horen. Het is nog steeds zo dat 'wie betaald bepaald' en we mogen nog blij zijn dat er een onafhankelijke overheid is die toetsende partij is. Feit blijft wel dat de kwalteit geborgd moet zijn, nu is het triest te moeten vaststellen dat een apk controleur van een auto beter op zijn taak is berekent dan een bouwplantoetser. En daar moesten we maar eens wat aan doen, werken met gecertificeerde bedrijven is niet de oplossong maar wel een hele dure symptoombestrijding.
1) ongelooflijk wat initiatiefnemers van ambtenaren voor hun kiezen krijgen en als voorbeeld gebruik je hun gebrek aan kennis over vergunningvrij.
2) De provincies moeten terug in hun hok.
Één essentie kan ik daar niet uithalen. Behalve dat je schiet op provincies en op ambtenaren.
Ik ga inderdaad alleen in op je eerste punt, want over de tweede vind ik weinig. Wat ik dan over je eerste punt zeg is dat je argument waarmee je ambtenaren aanvalt niet zo sterk is, omdat je met vergunningvrij geen last van ambtenaren zou moeten hebben.
Nu zeg je ineens dat de essentie van je eerste reactie is, dat intensivering van regelgeving moet stoppen, maar dat haal ik met de beste wil niet uit je eerste reactie.
Ik voel me persoonlijk niet aangesproken door je verhaal (ken de regels van vergunningvrij vrijwel uit mijn hoofd door mijn werk), maar ik stoor me aan dit soort tendentieuse uitspraken over ambtenaren, zeker als ze dan slecht onderbouwd zijn.
Het is Oranjewoud die gemeenten adviseert om bij het minste en geringste bijvoorbeeld archeologische onderzoeken verplicht te stellen in bestemmingsplannen bij het aanvragen om omgevingsvergunningen.
Oranjewoud eet nu van twee walletjes.
Wat ook vergeten wordt is dat ambtenaren niet de besluiten nemen maar de bestuurders. Als het bestuur besluit om bijvoorbeeld bepaalde wetgeving niet zo "nauw" te nemen en bepaalde onderzoeken niet meer te vragen dan wordt dat door ambtenaren natuurlijk uitgevoerd. Maar uit ervaring weet ik dat ook bestuurders deze verantwoordelijkheid niet willen dragen als dit op "papier" komt te staan.
Met de conclusie van Oranjewoud wordt ernstig de integriteit van ambtenaren op het spel gezet en het ergste: het ministerie lijkt er ook nog eens in mee te willen gaan. Die ambtenaartjes toch. Vervelende lui met al die onderzoeken. Gedrag moet maar veranderen.
Nee, gedrag moet veranderen bij de wetgever en de bestuurders. Als er interpretatieruimte gewenst is dan moet de wetgever deze ruimte definieren in de wetgeving.
Of leg je het project voor aan de gemeente omdat je zelf niet weet of het vergunningvrij is?!
Blijkbaar is uw bureau ingenieursbureau Oranjewoud niet capabel / deskundig genoeg om uit te leggen aan de gemeente dat het onderzoek niet nodig is. U wordt toch inhuurd door een aanvrager / opdrachtgever. Lekker deskundig van Oranjewoud om de problemen op de opdrachtgever af te schuiven. Wellicht zit daar dus heel het probleem......
Of dacht je dat Oranjewoud in het rapport gaat beschrijven dat zijn klant (I&M) niet goed werk levert? Uiteraard niet: nu ligt het weer aan het gedrag van ambtenaren bij de lagere overheden.
Echte insiders zien het grote probleem van aanbestedingen. Om opdrachten binnen te halen moet zo laag mogelijk worden ingeschreven. Daardoor worden vaak talloze verplichte onderzoeken en uitwerkingen geschrapt in de offerte zoals brandveiligheid. Vervolgens moet het bevoegd gezag dit alsnog opvragen. Een partij als oranjewoud begint vervolgens zijn opdrachtgever wijs te maken dat dit volledig overbodig is met als doel de kosten weer te verhalen op zijn klant.
Dit is de bittere werkelijkheid! Jammer dat i&m dit niet overziet en dergelijke partijen als oranjewoud de boel volledig aan het oplichten zijn
Momenteel bereiden we de implementatie in de omgevingswet voor via een verkenning. Dit gaat over invoeringsbegeleiding, helpdesk, uitvoering VTH en digitalisering. We doen deze verkenning samen met gemeenten, provincies, waterschappen, bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties. Kennis, kunde, houding en gedrag spelen daarin een belangrijke rol (en niet alleen bij ambtenaren). Kennis en ervaring uit de uitvoeringspraktijk boren we aan om op basis daarvan een goede beslissing (door rijk met koepels) te nemen over een adequaat implementatieprogramma .
Voor het aanboren van kennis en kunde uit de uitvoeringspraktijk richten we een gebruikersplatform in. Mensen die geïnteresseerd zijn hierin deel te nemen of te weten wat dit vraagt (tijd, planning), graag een mail sturen naar mij, zodat ik je in contact kan brengen met de mensen die de verkenning uitvoeren.
Een ander voorbeeld zijn de vergunningvrije bouwwerken. Ook deze sturen we nu terug met de mededeling vergunningvrij en dat er geen beoordeling heeft plaats gevonden. Ook dan krijg je vaak verbaasde en boze aanvragers te spreken. Boos natuurlijk op zijn adviseur die hij veel euro's heeft betaald om vergunning aan te vragen terwijl het vergunningvrij is.
Dus mijn advies aan vergunningverleners: stuur alles terug wat niet noodzakelijk is en voeg het niet standaard bij het dossier!
Volgens mij moeten we het aanvragen en behandelen, lees publiek en privaat niet als 2 losse werelden zien, maar juist van elkaar proberen te leren. Als zzp-er zet ik met al 6 jaar in door bij een overheid als behandelaar de aanvragen te toetsen en voor burger en bedrijf andere aanvragen in te dienen. Door deze wisselwerking ontstaat een zeer goede praktische werkwijze en kan ik mijn ervaringen optimaal delen. Ik weet op deze manier een berekening te maken en te toetsen en begrijp wat een aanvrager van de gemeente wil. We zouden als aanvrager en behandelaar misschien eens wat meer in elkaars keuken moeten kijken. In de onderstaande reacties proef ik veel verschillen tussen publieke en private personen, dit hoeft helemaal niet zo te zijn, als we elkaars doelstelling willen begrijpen. Een nieuwe omgevingswet bestaat uit regels, bovenstaande interpretatie vergt een andere werk- en denkwijze, deze cultuur omslag moeten we met z'n allen willen veranderen. Het moet niet uit maken of je nu voor de overheid of voor een bedrijf toetst.
Precies! Laat het recht van de sterkste maar terugkomen! Terug naar voor 1875 toen de ondernemer nog echt de baas was, er geen regels waren en hij bepaalde wat er gebeurde en niet de overheid. Dat heb je er nu van wanneer je democratie te ver doorvoert en iedereen de mond gunt. Zo kunnen we geen geld meer verdienen!
Nu even serieus:
De schijn wekken regels te vereenvoudigen door onleesbare Amvb's te introduceren is eigenlijk een misdaad.
Vroeger, de tijd die we kennelijk achter ons willen laten, nam je de ondernemer aan de hand, vertelde hem welke bijlagen echt noodzakelijk waren voor de beoordeling en als beloning kreeg hij aan het eind een duidelijk en overzichtelijk maatwerkpakket met voorschriften waaran hij diende te voldoen en de considerans motiveerde de gemaakte keuzes.
Nu mag de ondernemer die zoekende is en nog niet zo ver is een melding in te dienen door meer dan 500 pagina's buitenaardse tekst gaan worstelen op zoek naar de kaders waarin hij zijn voornemen kan plaatsen.
Het proces om tot een vergunning te komen is een proces waarin de ondernemer wordt geholpen in het maken van keuzes. Je kunt toch niet verwachten dat een ondernemer de wetskennis heeft die een korps van ambtenaren vertegenwoordigt? Nu gaat de regelgeving er voor de meeste bedrijven van uit dat die regelgeving zelf geen bron is voor het maken van een keuze, maar dat de ondernemer zijn keuze heeft gemaakt en aan de hand van de AIM bekijkt welke gevolgen die keuze heeft. Wanneer je als ondernemer een bewuste keuze wilt maken om B-bedrijf te zijn en geen C-bedrijf, dan ontkom je er niet aan in de wetstekst te duiken en dat kan betekenen dat hij veroordeeld is tot het doorworstelen van de meer dan 500 pagina's die Besluit en Regels inmiddels samen vormen. En dan vergeet ik voor het gemak nog even de regelmatig verschijnen reparaties van het Activiteitenbesluit die in de parktijk echt onleesbaar zijn. Juridisch zal het allemaal waterdicht zijn, maar we werken niet allemaal bij de Raad van State. Wij moeten het gewoon in de praktijk brengen. Niet voor niets worden de ingegrale teksten steeds weer ververst (maar eigenlijk is het belachelijk dat een noeste collega uit Leek het werk doet dat de landelijke overheid zou moeten doen)
Wanneer Saskia zegt dat het gedrag van de ambtenaar moet veranderen dan voel ik me niet aangesproken maar aangevallen. Ik ben van mening dat het gedrag van de regelgever moet veranderen. Houd eens op met voortdurend de regelgeving op de schop te nemen. Geef de uitvoerde overheid de kans het goed op de rails te zetten voordat je aankondigd de hele boel weer op de helling te zetten. De bedrijven zijn alléén maar gediend met een Omgevingswet wanneer gemeente tegelijk besluit niet meer achteraf te controleren of alles volgens de regels is uitgevoerd. Het niet mogen gebruiken van je investering zal meer frustratie opleveren dan het aanleveren op verzoek van een aantal onderzoeken om het besluit te onderbouwen.
Wanneer je een kind de spullen geeft om een cake te bakken en het zijn gang laat gaan, moet je als ouder niet zeuren over het eindresultaat. Door ervaring zal het kind leren eerdere fouten niet weer te maken en op een gegeven moment kan het lezen en weet uit het recept het precies wat de bedoeling is. Zo gaat het ook met de ondernemer. Wanneer hij de taaie regelgeving kan lezen (en die is taai gelet op alle verwijzingen naar andere regelgeving, NEN-normen, de reparaties, enz.) en voldoende ervaring heeft opgedaan met de regelgeving dan kan hij een goede keuze maken. Dan weet hij wat hij aanvraagt en welke gevolgen dat heeft en hoeft hij niet bang te zijn dat Handhaving een stok tussen de spaken steekt. Maar welke ondernemer zal die ervaring kunnen opbouwen? Hoe kun je nu ervaring krijgen met het bakken van een cake wanneer het recept om de haverklap wordt veranderd? Waarom komen er zoveel aanvragen via bureau's binnen? Omdat de ondernemer het ook niet meer overziet. Je kunt niet verwachten dat een ondernemer die eens in de 10 jaar iets aanvraagt de kennis paraat houdt. Hij besteedt dus uit. En wat is het grootste nadeel van uitbesteed werk? Het verinnerlijkt niet. De vergunning is alleen nodig om je gang te kunnen gaan. De vergunning is niet meer een beschrijving van hoe het moet. De Amvb's nemen het contact met de ondernemer weg en ontnemen goedwillende ambtenaren zoals ik de mogelijkheid de ondernemer te wijzen op keuzepunten en risicopunten. Ik blijf graag voor een stuk verinnerlijking staan, omdat ik weet dat aangepast gedrag in de gegeven omgeving de beste garantie is om er samen met de buren uit te komen, ook wanneer het niet helemaal of altijd binnen de wettelijke grenzen valt.
Neem ons ambtenaren a.u.b. serieus. We hebben met iedereen onbevooroordeeld het beste voor (integriteit) en laat het niet over aan het recht van de sterkste, want dat kon nog wel eens goed fout gaan.
Nu het besef komt bij het ministerie dat dit niet gaat lukken wordt de schuld maar in de schoenen geschoven van de uitvoerende ambtenaren. Het ligt simpelweg aan het gedrag..... Hoe simpel kun je denken.
Heel wat collega's van mij weigeren om nog naar bijeenkomsten te gaan vanuit het ministerie over nieuwe wetgeving. Nu begrijp ik waarom.... Het is een flinke trap onder de gordel.
Dat bedoel ik maar.... Kijk eerst eens naar uw eigen gedrag en opstelling want daar schort ook het een en ander aan.....