G40-steden hebben flinke zorgen over Klimaatakkoord

De veertig grootste steden (G40) maken zich zorgen over de rol van grote gemeenten in het uitvoeren van de klimaatmaatregelen die nu door het kabinet zijn vastgelegd in het Klimaatakkoord. Het budget is ontoereikend en de verbinding van klimaatmaatregelen met stedelijke vernieuwing is onduidelijk, schrijven ze in een brief aan de Tweede Kamer.

Alternatieven

Nu het kabinet de richting heeft bepaald met het Klimaatakkoord, moeten de maatregelen door de provincies, en met name de gemeenten worden uitgevoerd. In regionale energiestrategieën (RES) moet worden bepaald op welke manier een regio de energietransitie gaat vormgeven en voor welke alternatieven voor het aardgas moet worden gekozen. Gemeenten hebben de zwaarste taak: zij moeten uiteindelijk de burger meenemen in een alternatief voor het verwarmen van de woning. Ook het kabinet erkent dat draagvlak en participatie van bewoners een voorwaarde is voor het slagen van de energietransitie.

Regierol

Maar volgens de G40 blijft veel van die regierol van gemeenten in het Klimaatakkoord onbenoemd en onuitgewerkt. Zo zijn de budgetten die beschikbaar zijn voor wijksgewijze aanpak, 150 miljoen over drie jaar, volgens de G40 onvoldoende. Bovendien willen de grote steden de energietransitie het liefst combineren met de aanpak van bijvoorbeeld achterstandswijken, zodat de maatregelen elkaar kunnen versterken. Maar volgens de G40 is daar in het akkoord niets over terug te vinden.  ‘Het lijkt er op dat het kabinet er blijvend vanuit gaat dat steden met de meest ‘gemakkelijke ’wijken starten. Dit is niet de realiteit waar de steden voor staan.’

Warmtenet

Ook staat er in het Klimaatakkoord te weinig over wie uiteindelijk voor de kosten moet opdraaien van het aanleggen van warmtenetten en het uiteindelijk ontmantelen van het gasnet. De steden hebben daar naar eigen zeggen juist ‘absolute duidelijkheid’ voor nodig om met de eigen bewoners tot een keuze te komen voor een wamtenet of een all-electric oplossing. Volgens de grote gemeenten moeten bewoners zelf die keuze kunnen maken. ‘Tegelijkertijd kan die keuzevrijheid op gespannen voet staan met de noodzaak om collectiviteit af te dwingen om tot betaalbare oplossingen te komen. Dit zien wij niet terug in de kabinetsreactie.’

Corporaties

In de scenario’s voor de transitie van de bestaande woonvoorraad is een grote rol voorzien voor de wooncorporaties, de grootste huisbazen van Nederland. Beleidsmakers verwachten dat zij de startmotor zullen worden van de energietransitie. Maar volgens de steden is ook daar het bedachte budget volstrekt ontoereikend. Net als de corporaties zelf vragen ze om de Verhuurdersheffing af te schaffen en de corporaties dat geld te laten investeren in duurzame maatregelen.

Samenwerking

Als laatste wijzen de steden erop dat het grondgebied van hun gemeente vaak te klein is om in de energiebehoefte van de eigen bevolking te voorzien. Er is immers minder plaats voor windmolens of zonneparken. In de RES-regio’s is afgesproken dat daarvoor wordt samengewerkt met de andere gemeenten binnen de regio, dus dat andere gemeenten meer energiemaatregelen nemen dan ze voor de eigen bevolking nodig hebben. Maar dat blijkt in de praktijk erg lastig, stellen de steden. Ze pleiten ervoor een nationale publiekscampagne te starten om het draagvlak onder de burgers van de steden en de andere gemeenten te vergroten door erop te wijzen dat gemeenten samen voor de opgave staan en elkaar moeten ondersteunen.