Energieopgave: gemeenten willen geld en support

Aan de vooravond van de begrotingsbesprekingen van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat heeft de VNG haar verlanglijst overlegd. De gemeenten willen voor de energietransitie honderden miljoenen extra. Ook moet het rijk zich nadrukkelijker achter lokale bestuurders scharen.

Position paper
Dat blijkt uit de position paper die de Vereniging van Nederlandse Gemeenten heeft samengesteld. De VNG verwijst naar een advies van de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) dat de uitvoeringslasten van de energietransitie voor gemeenten in 2022 een slordige 450 miljoen euro bedragen. Het rijk neemt die volgens het Klimaatakkoord voor zijn rekening. Maar tot nu toe is daar slechts 50 miljoen voor gereserveerd.

Vertraging

‘De onduidelijkheid leidt tot vertraging bij de uitvoering van het Klimaatakkoord en een verminderd draagvlak bij onze inwoners’, schrijft de VNG. ‘Nu al zien we dat gemeenten terughoudend worden in beleidsvorming (laat staan de uitvoering) na de jaarwisseling, omdat ze niet weten of er voldoende middelen beschikbaar komen voor de uitvoering die structurele middelen vereist.’

Draagvlak

Verder ondervinden de gemeenten te weinig landelijke steun bij de energietransitie, zoals voor de locatie van windmolens of zonneparken en het verduurzamen van wijken. Vaak zijn dit heikele kwesties, waarvoor lokaal draagvlak niet vanzelfsprekend is. ‘Deze processen kunnen gemeenten alleen goed doorlopen als er landelijke steun wordt uitgesproken over de doelen en het tijdpad', aldus de VNG. 'Deze steun ontbreekt te vaak waardoor wethouders in gesprek met hun inwoners alleen komen te staan.’

Overbelast
Ook wil de VNG dat gemeenten en provincies de regie nemen over de energie-infrastructuur, nu het energienet door het toenemende aanbod van en de stijgende vraag naar elektriciteit overbelast dreigt te raken. ‘Het ministerie van EZK zou de decentrale overheden de mogelijkheid moeten geven de programmering van de uitbreiding van infrastructuur goed op te pakken. Dat betekent dat het “wie het eerste komt, wie het eerste maalt” van de netbeheerders mogelijk aangepast moet worden.’

Financiële prikkels

Daarnaast zou het rijk moeten onderzoeken in hoeverre met beleidsmatige keuzes de veel tijd en investeringen vergende netuitbreidingen kunnen worden beperkt. Bijvoorbeeld door met financiële prikkels de overcapaciteit te drukken die door bedrijven wordt gevraagd. Zo kan er ruimte op het elektriciteitsnet worden vrijgespeeld voor overheden en consumenten. Ook zou het rijk de mogelijkheid van flexibele opslag in het elektriciteitsnet meer moeten stimuleren.