Eindhoven laat toetsen vergunning aan markt

Omdat grote projecten de kleine vergunningaanvragen ‘sponsoren’, blijkt nu zij afhaken ineens wat een vergunning voor een dakkapel daadwerkelijk kost: 2800 euro. ‘Daar kan het goedkoper en beter,’ zegt wethouder financiën Staf Depla. ‘Dat is nodig, nu de keuze voorligt of we geld aan armoedebestrijding of vergunningverlening uitgeven. Bovendien verbetert de kwaliteit van het vergunningsproces als een adviesbureau er van het begin af aan bovenop zit.’

En dus kan een ieder die in Eindhoven een omgevingsvergunning nodig heeft, volgend jaar kiezen wie die aanvraag begeleidt en toetst: de gemeente of een gecertificeerd adviesbureau. In het kielzog van Eindhoven volgen nog vijftien gemeenten die meedoen aan Doorbraak in dienstverlening, een initiatief om nieuwe afspraken tussen overheid en bouwwereld tot stand te brengen.

De resultaten van het proefdraaien in Eindhoven moeten duidelijk maken aan welke eisen marktpartijen moeten voldoen om het werk van de gemeente over te nemen. Keuringsinstituut KIWA stelt vervolgens vast welke adviseurs een certificaat ontvangen en behouden.

Instorten

Het experiment roept veel vragen op. Is die vorm van marktwerking niet teveel van het goede? Kan het wel, juridisch? En wie is aansprakelijk als een bouw instort? Hoewel al meer, vooral kleinere, gemeenten het toetsen van vergunningen uitbesteden aan bedrijven, gaat de aanpak van Eindhoven verder. De gemeente draagt ook de verantwoordelijkheid voor de toetsing over en hoeft er dan niet zelf alsnog naar te kijken. Als in dat proces een fout wordt gemaakt en een bouwplan bijvoorbeeld niet door kan gaan, is het gecertificeerde bureau aansprakelijk.

Voor de indiener van het bouwplan is dat een groot voordeel, zegt Ernst Vissers, sectorhoofd Vergunningen, toezicht en handhaving bij de gemeente Eindhoven. Die wordt nu, als er iets mis gaat, van het kastje naar de muur gestuurd: Bleef de aannemer in gebreke, heeft de architect niet goed getekend of had de gemeente beter toezicht moeten houden?

‘Dat zal straks niet meer gebeuren. Omdat de verantwoordelijkheid bij het toetsingsbureau komt te liggen, zal de kwaliteit van de toetsing verbeteren. Immers, het bureau is gekoppeld aan een verzekeraar, die eist dat een bouwplan volledig aan de eisen voldoet en dat elke stap in het proces is afgevinkt en akkoord bevonden. Pas dan zal de verzekeraar ervoor garant willen staan dat het adviesbureau een bouwplan goedkeurt’, licht Vissers toe.

Vodje

Het feitelijke vergunningbesluit blijft uiteraard een taak van de gemeente, net als de handhaving bij geconstateerde tekortkomingen. Die verantwoordelijkheid kan de overheid niet aan de markt overdragen. Maar het stempel wordt er wel ongezien opgezet, zegt Vissers, die vooralsnog geen juridische bezwaren tegen deze constructie is tegen gekomen. Het ministerie van Binnenlandse Zaken kijkt daarvoor over de schouder van Eindhoven mee.

Voor burgers is het goedkoper om de hulp van een marktpartij in te schakelen, omdat die door het grote aantal aanvragen sneller en efficiënter kunnen werken. De kostprijs ligt bij de gemeente hoger, zegt Vissers. Mede door de begeleiding die burgers verwachten te krijgen bij een aanvraag. ‘Die vraag hebben we zelf gecreëerd, door ons overal mee te bemoeien. Zelfs als je met een vodje binnenkomt, maken we alles in orde. Wie die extra service wil, kan nog steeds bij ons terecht. Maar wie liever zelf wat meer uitzoekt en voorbereidt, kan het voor minder geld met een gecertificeerd adviesbureau doen.’

De maatregel betekent dat er de komende drie jaar 28 arbeidsplaatsen verdwijnen bij de afdeling Bouwvergunningverlening en – toezicht, circa de helft. Dat komt goed uit. Eindhoven moet minstens 300 banen schrappen. Vissers denkt dat een deel van deze medewerkers aan de slag kan bij de gecertificeerde bureaus.

Als de buurman het goed vindt
De dereguleringsdrift van Eindhoven gaat nog een stap verder. Is het nodig om een klein bouwplan, zoals een carport, door de toetsingsmallemolen te halen, als de belangrijkste vraag eigenlijk is of de buurman er geen bezwaar tegen heeft? De gemeente onderzoekt de mogelijkheden van een ‘lokale toets’. Wat de uitbreiding van iemands praktijk aan huis betekent voor het straatbeeld en de parkeerdruk in de wijk, kunnen bewoners prima zelf bepalen. Dat blijkt volgens Eindhoven uit ontwikkelingen in het buitenland.

‘De bouwtechnische toets blijft uiteraard bestaan; zo’n aanbouw moet wel stevig staan. Maar als er een handtekening van de buren op staat, toetsen we dat bouwplan niet meer op de inpassing in de omgeving’, zo schetst wethouder Staf Depla het toekomstbeeld dat Eindhoven voor ogen heeft. Is Depla niet bang voor burenruzies? ‘Die zijn er nu ook. En de huidige praktijk stimuleert mensen vooral om niet met de buren te overleggen. Terwijl, als je het na enige discussie eens wordt, scheelt dat een hoop procedures. Als gemeente moeten we ons afvragen: Waar willen we ons nu echt mee bezig houden?’