Eemshaven is verknoopt met Noord-Groningen

Het lijkt een tegenstelling: een zeehaven en middelpunt van de energietransitie aan de rand van een van de grootste en dunst bevolkte gemeenten van ons land. Maar de Eemshaven en het Groningse achterland zijn meer verknoopt dan je zou denken. ‘Ik zou niet weten wat we zonder de haven moesten.’

Deze zomer brengt Binnenlands Bestuur vier reportages over het leven en welzijn aan de rand van Nederland. Deel 1: gemeente Het Hogeland

Iedereen die te voet of per fiets restaurant Yakamoz nadert, wordt vanuit de lucht aangevallen. Een kleine kolonie visdieven heeft het platte dak van het gebouw, midden in de Eemshaven, uitgekozen om nesten te bouwen. Nu de kuikens uit het ei zijn, vliegen de ouders luid krijsend rond en voeren duikvluchten uit op de hoofden van iedereen die dichter dan 200 meter van het restaurant komt. Bezoekers aan de nabijgelegen benzinepomp moeten wegduiken zodra ze uit hun auto stappen.

Zorgen

Bij het eethuis zijn ze inmiddels wel gewend aan de agressieve vogels. De kolonie zat ook vorig jaar al op het dak, en de eigenaar heeft andere zorgen. Zijn eethuis en cateringservice voor de haven- en energiebedrijven in de Eemshaven krabbelt net weer een beetje op na de stilstand tijdens de coronacrisis. De eetzaal op de bovenverdieping, bedoeld voor borrels en bedrijfsfeestjes, is al maanden gesloten. ‘We hebben de keuken net helemaal uitgebouwd, maar ik weet niet wat ik met die nieuwe apparatuur moet doen, nu die niet wordt gebruikt.’

Toch kan hij lachen om een onder­houdsmonteur, die buiten uit zijn busje stapt en met een slalom en wegduikend, wapperend met zijn armen een soort moderne dansact uitvoert om de vogels te ontwijken. ‘Het is eigenlijk ook hún gebied, hè. Wij zijn hier pas later gekomen. Die vogels waren er veel langer.’

Uitbreiding

Maar de Eemhaven is bepaald niet piepjong. Deze geografische uithoek werd begin jaren zeventig gebouwd om de benauwde haven van Delfzijl uit te breiden met overslag, chemische installaties en raffinaderijen, en werkgelegenheid te bieden aan mensen die hun baan waren kwijtgeraakt door de schaalvergroting en mechanisering van de landbouw in Noordoost-Groningen. Maar een ‘Rotterdam van het noorden’ werd de Eemshaven nooit. De oliecrisis stak daar een stokje voor, en als overslaghaven kon het nooit concurreren met de havens in Rotterdam en Amsterdam. De hypermoderne fruitterminal, in de jaren tachtig voor bijna 100 miljoen gulden gebouwd, werd een grote mislukking en eind jaren negentig verkocht.

Toekomst

Wie er nu rondloopt, ziet dat de Eemshaven die oude toekomstdroom achter zich heeft gelaten. De koers is verlegd. Waar een toekomst als petrochemisch centrum er nooit inzat, wil de Eemshaven nu een grote rol spelen in de nieuwe toekomst van de offshore: de aanleg van grote windmolenparken op zee. Op verschillende plekken in de haven liggen de machinekamers en rotorbladen van de enorme windmolens in rijen opgeslagen. Grote schepen liggen klaar om de onderdelen mee te nemen en op volle zee, in de windmolenparken tussen Nederland, Duitsland en Denemarken, in elkaar te zetten.
De stroom uit de parken komt deels in de Eemshaven weer aan land. Door bestuurders en beheerders uit de regio wordt het gebied daarom weleens liefkozend ‘het stopcontact van Nederland’ genoemd. Die stroom komt overigens niet alleen door de windenergie: ook de RWE-kolencentrale is sinds 2015 in bedrijf.

Datacenters

De aanwezigheid van een stabiele stroomvoorziening stimuleert ook een andere bedrijfstak: datacenters. Vlak naast de RWE-centrale staan de gebouwen met rijen computerservers van QTS en Google. En de komende energietransitie brengt ook andere initiatieven. Samen de NAM en Eemshaven-beheerder Groningen Seaports ontwikkelt oliereus Shell plannen voor een enorme waterstoffabriek in de Eemshaven, die moet worden aangedreven door een
gigantisch windpark ten noorden van de Waddeneilanden. Het moet Nederland koploper maken in de waterstoftechniek, een schone energiebron die vooral gebruikt kan worden voor industriële processen die nu nog veel aardgas gebruiken. Aardgas dat even verderop uit de bodem komt.

Leegte
En even verderop, dat is het uitgestrekte agrarische landschap van Noord-Groningen. Voor de reiziger tussen de stad Groningen en de haven veelal een lange leegte van 40 kilometer N46. Maar voor wie beter kijkt, is het een netwerk van kleine dorpen, het oudste deel met de kerk vaak gebouwd op een wierd (terp) en onderling verbonden met vaarten en kanalen. De ruimte ertussen wordt veelal opgevuld met herenboerderijen aan de rand van eindeloze akkers waar nu, eind juni, de aardappels bloeien en de suikerbieten en wortelen al aardig groot worden.

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur nummer 14 van deze week (gratis inlog)