Dronten test alvast de vinkjes van het DSO

Het Digitale Stelsel Omgevingswet (DSO) vormt het grootste knelpunt bij de invoering van de Omgevingswet. Dronten werpt zich dezer weken als op als proefgemeente voor de Werkplaats DSO-keten van de VNG, waar nog vijf andere gemeenten bij aansluiten. Wat zijn de eerste ervaringen?

In de praktijk
‘We hadden als Dronten vorig jaar al de ambitie een ketentest uit te voeren’, vertelt projectleider DSO Peter Keijzer. ‘Bij alle informatie die medewerkers krijgen aangereikt, houden ze de vraag: what’s in it for me? Je kunt dat het beste in de praktijk laten zien. Door in een testomgeving te doen wat er straks van je wordt gevraagd: de hele DSO-keten doornemen aan de hand van het omgevingsplan, de toepasbare regels en de vergunningaanvragen. Dan gaat het onderwerp pas echt leven.’

Nuttige feedback
‘We waren vorig jaar al aan het wachten tot we dat konden gaan doen’, vult projectleider juridische instrumenten Omgevingswet, Monique Vierstraete aan. ‘Door technische updates van het DSO was het toen nog niet mogelijk. Toen we lazen van de VNG-werkplaats, hebben we ons meteen aangeboden.’ Keijzer: ‘Wanneer je je als gemeente kwetsbaar opstelt, ontvang je nuttige feedback. Die kennis kun je weer gebruiken in de doorontwikkeling van de aansluiting op het DSO. Daarbij speelt ook het belang van de softwareleveranciers. Hoe meer klanten die verwerven voor dezelfde software-omgeving, hoe levensvatbaarder het project wordt. Want alleen ga je sneller, maar samen kom je verder.’  

Wat zijn de eerste ervaringen van de werkplaats?
Keijzer: ‘We hebben nu drie bijeenkomsten gehad. Bij de kick-off bleek dat het DSO net daarvoor was geüpgraded. Daardoor bleek het onmogelijk de planomgeving te testen: er kon geen aansluiting worden gemaakt vanuit de software op het DSO. We hebben nu wel kunnen ervaren wat dat voor een gemeente betekent. De softwareleverancier heeft tijd nodig om zijn programmatuur op de update aan te passen. Pas dan kan het bij ons als gemeente worden geïnstalleerd. Maar daar hebben we alle vertrouwen in’.

Dat lijkt ook een risico bij toekomstige updates van het DSO.
Keijzer: ‘Het is zeker een punt van aandacht. Als over vier weken alles is geïnstalleerd, willen we alsnog de planomgeving gaan testen. Het was even schrikken, maar omdat we er vroeg bij zijn, word je wel meteen goed geholpen door softwareleveranciers en vanuit het landelijke DSO.’
Vierstraete: ‘Het andere deel van de keten, van de toepasbare regels tot de vergunningaanvraag, hebben we al wél uitvoerig door tien key users kunnen testen. Iedereen ziet nu wat de nieuwe werkwijze van de Omgevingswet betekent. Het gaat om veel meer dan een technische verandering. Dat is nu breed ervaren en voor ons als gemeente een belangrijke winst.’

Wat zijn de belangrijkste nieuwe inzichten?
Keijzer: ‘Vooral het besef dat het DSO daadwerkelijk een keten is. Het begint met je omgevingsplan, de juridische regels, en het bouwt daarop voort in je vergunningverlening. Als er dus wat verandert in een juridische regel, heeft dat direct effect op alle verdere stappen in het proces. En, andersom geredeneerd: als de vergunningverlener een probleem ondervindt bij de behandeling van een initiatief – er mist wat, of hij kan het niet goed afhandelen – dan moet je weer terug naar je omgevingsplan om te kijken waar het precies misloopt. Dat luistert heel nauw. Een verkeerd vinkje bij de toepasbare regels kan grote gevolgen hebben. Je moet de details op orde hebben. Anders gebeurt er niks.’

Er is veel te doen over de ontwikkeling van het DSO. Denken jullie dat het op tijd op orde is?
Keijzer: ‘Wij staan er positief in, omdat wij goed voorbereid aan de slag zijn gegaan. Maar als het DSO niet werkt, komt uiteraard de hele keten tot stilstand. Gemeenten worden vanuit het programma Aan de slag met de Omgevingswet aangeraden om veel te oefenen. Maar zolang je niet de beschikking hebt over een kerninstrument als je planomgeving wordt de oefentijd ook steeds korter. Je kunt straks als gemeente bij het testen van het DSO voor verrassingen komen te staan. Ik zeg niet dat het al twee voor twaalf is, maar de tijd voor de oplevering begint wel te dringen. Door nu al ervaringen te delen, denken wij op tijd klaar te zijn.’