De hemel raakt overvol

Hoeveel extra vliegtuigen kun je nog kwijt in het Nederlandse luchtruim? Het overvolle Schiphol zoekt verdere groei in Lelystad en Eindhoven. Omliggende ‘lastgemeenten’ vrezen de gevolgen.

37 procent meer

‘This is your captain speaking.’ Dit zinnetje wordt steeds vaker uitgesproken en meer gehoord. In 2017 vlogen 76,2 miljoen passagiers via een Nederlandse luchthaven, 37 procent meer dan vijf jaar eerder. Van die miljoenenstroom vloog 90 procent via Schiphol, 7,5 procent via Eindhoven Airport, en de rest via Rotterdam, Maastricht en Groningen.

Exponentiële stijging

Die groeiende passagiersstroom wordt verwerkt in een toenemend aantal vluchten in Nederland. In 2000 turfde het CBS 529.495 vliegtuigbewegingen (een beweging is een vliegtuig dat landt of stijgt), in 2017 al 590.138. Dat het aantal passagiers veel sneller stijgt dan het aantal vliegtuigbewegingen komt doordat vliegtuigen steeds groter en beter bezet zijn. Die 11 procent meer vliegtuigbewegingen in zeventien jaar lijkt mee te vallen, maar 'elke procentuele stijging is een exponentiële stijging', waarschuwt Jacco Hoekstra, hoogleraar luchtvaart en ruimtetechnologie aan TU Delft.

Lelystad popelt

Schiphol worstelt om die vliegtuigstromen weg te werken. Het plan is vliegtuigen met weinig transferpassagiers te laten uitwijken naar Lelystad Airport. De gemeente Lelystad staat popelend in de startblokken; ze maakt zich al zeker twintig jaar hard hiervoor, vertelt woordvoerder Dick Nauta. Uiteindelijk, na 2040, zouden er jaarlijks 45.000 vliegtuigen moeten starten en landen. Dat geeft Schiphol ademruimte. En het brengt Lelystad uiteindelijk niet alleen 2.500 arbeidsplaatsen, ook de bereikbaarheid van de polderstad wordt een stuk beter,  motiveert Nauta het enthousiasme van de gemeente.

Gewoon open

Om dit alles mogelijk te maken heeft de regering in 2015 het Luchthavenbesluit Lelystad Airport genomen. Door een fout in de bijbehorende milieueffectrapportage (mer) is nu echter eerst een wijziging nodig, voordat de 'Schipholvliegtuigen' daadwerkelijk de Flevopolder mogen aandoen. Inmiddels zijn gemeenten en bewoners in omliggende provincies erachter gekomen dat ook zij, gewend aan de landelijke stilte, straks de vliegtuigen horen overvliegen. Veelgehoorde klacht bij omliggende gemeenten is dat de vliegtuigen straks te laag overvliegen.

Democratisch recht  

Nauta: 'Actiegroepen proberen van hun democratisch recht gebruik te maken om het tij te keren, maar wij gaan ervan uit dat de luchthaven gewoon opengaat als alle procedures zijn afgerond en dat is naar verwachting in 2020.' De rol van de gemeente in de procedurele afwikkeling is beperkt, stelt de woordvoerder. 'Het ministerie is daar aan zet. We zijn in nauw contact met het ministerie en proberen gemeenten goed te informeren over wat er precies gebeurt op Lelystad Airport', aldus Nauta.

Meer fijnstof

'De gemeenten onder de routes kunnen binnenkort een uitnodiging tegemoet zien om aan hen het verhaal nog een keertje goed uit te leggen.' Intussen maken de gemeenten die binnen de straal van Lelystad Airport vallen hun borst nat. De geplande uitbreiding betekent 'geluidsoverlast en een verhoogde uitstoot van fijnstof', zegt de verontruste wethouder Ruud van Leeuwen van gemeente Dalfsen. Hij vertrouwt er niet op de normen worden gehaald voor zijn gemeente. Een inwoner van onze gemeente, Leon Adegeest, heeft glashard aangetoond dat ze een fout hebben gemaakt bij het vaststellen van die geluidscontouren.'

Uitermate kritisch
Dalfsen zal 'uitermate kritisch' zijn in het vervolgproces, kondigt de wethouder vast aan. 'Onze gemeente heeft twee jaar geleden als eerste aan de bel getrokken. Toen is de bal aan het rollen gekomen. Ik ben erg blij dat het gelukt is om met buurgemeenten samen op te trekken en dat we de provincie in een leidende rol hebben. We hebben met de provincie en de Sallandgemeenten als inzet: Lelystad Airport pas open na herindeling van het luchtruim.'

Dit verhaal is onderdeel van een serie over de toenemende druk op de ruimte. Lees het hele artikel deze week in BB16 (inlog).