Burgerinitiatieven haperen in krimpgebieden

Krimpgemeenten werpen – onbedoeld – obstakels op tegen burgerinitiatieven. Uitgerekend in gebieden waar ambtenaren en bestuurders wel wat hulp van bewoners kunnen gebruiken, wordt burgerkracht nauwelijks benut. ‘De gemeente is als zand in de goedlopende machine van een initiatief.’

Juist in krimpgebieden hoge verwachting

Dat stelt Bas Snoeker, masterstudent Planologie aan de Universiteit Utrecht na onderzoek onder gemeenten in de drie krimpgebieden, Noordoost Groningen, Zuid-Limburg en Zeeuws-Vlaanderen. Volgens hem staan gemeenten onvoldoende open voor (bottom-up) initiatieven van de burger en stranden plannen al snel in het gemeentehuis. ‘Dat het voor gemeenten lastig is om goed met burgerinitiatieven om te gaan, is bekend. Maar juist in krimpgemeenten zou je verwachten dat plannen van bewoners die iets willen doen voor hun wijk met open armen worden ontvangen.’

Ondersteunende ambtenaar

Dat valt dus tegen, constateert Snoeker, die voor zijn onderzoek onder andere in negen gemeenten interviews afnam. Het begint ermee dat de gemeenten geen visie hebben op burgerinitiatieven. Opmerkelijk, vindt hij dat. Vooral omdat blijkt dat burgerinitiatieven wel van de grond komen als ambtenaren die ondersteunen, bijvoorbeeld door mee te denken, kennis te bieden en mogelijkheden te zoeken. Snoeker suggereert dat een gemeentelijke intermediair een belangrijke schakel tussen burger en organisatie kan vormen. Dat zou goed passen in het pakket van de wijk- of gebiedsregisseur, meent hij.

Regels remmen af

Een ander obstakel is dat gemeentelijke procedures en regels de initiatieven afremmen, vooral te gedetailleerde bestemmingsplannen. Dat is geen opzet; gemeenten zijn wel bereid om beleid aan te passen, maar de procedures en tijd die dat vergt, ontmoedigt de initiatiefnemers. ‘Dat geldt ook  voor de plankosten die sommige gemeenten dan bij de plannenmakers in rekening willen brengen.’

Omgevingsplan biedt nieuwe kansen

Hoewel gemeenten in beginsel positief staan tegenover bottom-up initiatieven, komen ze niet van de grond, concludeert Snoeker. Soms zijn de plannen zelf niet goed genoeg, maar vaker is het de conservatieve houding van de gemeente of het gebrek aan visie en overleg met burgers waardoor waardevolle plannen sneuvelen. Minder gedetailleerde en rigide regelgeving zou al helpen. ‘Het omgevingsplan, dat straks het bestemmingsplan vervangt, biedt wellicht kansen.’