Brabant is meest duurzame opdrachtgever

De provincie Noord-Brabant is de meest duurzame publieke opdrachtgever in de bouw. Ook de gemeente Venlo scoort hoog, net als de grote opdrachtgever Rijkswaterstaat. Dat blijkt uit de jaarlijkse analyse van openbare aanbestedingen door de stichting Aanbestedingsinstituut Bouw&Infra en bouwkoepel Bouwend Nederland.

Overheden 

Ook vorig jaar kwam Brabant al als winnaar uit de bus, maar nu doet de provincie het zelfs nog een stuk beter. Bij vijf van de acht werken die Brabant vorig jaar aanbesteedde werden er vijf gegund met de zwaarste duurzame gunningscriteria. Bij een meerderheid van de werken gaat het om infraprojecten. In de top 25 van duurzame publieke opdrachtgevers staan nog drie andere provincies, drie waterschappen, ProRail en Rijkswaterstaat en 16 gemeenten. Van de grote steden staat alleen Rotterdam niet in de lijst.

Beoordeling

Het Aanbestedingsinstituut en Bouwend Nederland keken bij de analyse naar de mate waarin duurzame oplossingen meewegen in de beoordeling van inschrijvingen van aannemers op een aanbesteding. De aanbestedingen scoorden beter wanneer duurzaamheid zwaarder woog in de gunningscriteria. Duurzaamheid krijgt ieder jaar een grotere rol in het aanbestedingsproces, maar de manier waarop opdrachtgevers het meenemen in hun aanbestedingen verschilt nogal, ziet Jos van Alphen, Adviseur Aanbestedingen bij het Aanbestedingsinstituut. ‘We zien zeker progressie, maar bij veel overheden gaat het beoordelen van aanbestedingen nog echt op de ouderwetse manier: op prijs. Dat geldt nog voor een derde van de openbare aanbestedingen. Veel opdrachtgevers kiezen wel voor een klein beetje duurzaamheid, zoals een certificaat of co2-prestatieladder. Maar de écht duurzame aanbestedingen, waarin de opdrachtgever de aannemer aanmoedigt om het maximale uit duurzame en circulaire oplossingen te halen, is nog wel in de minderheid. In 2019 speelde in 35% van de openbare aanbestedingen duurzaamheid een rol in de gunning.’

Menskracht

Maar die duurzaamheid is wel nodig, omdat Nederland in 2050 energieneutraal en circulair moet zijn. Dat het veel opdrachtgevers vaak toch niet lukt, heeft volgens Van Alphen twee belangrijke redenen. ‘In de eerste plaats is er bij veel lagere overheden gewoon te weinig menskracht om die verdiepingsslag in aanbestedingen te maken. En door het gebrek aan kennis is er vaak te weinig affiniteit met duurzame oplossingen. In de tweede plaats is er nog geen uitgebreide gereedschapskist; veel ambtenaren hebben moeite om duurzame gunningscriteria op te nemen in aanbestedingen, omdat het niet altijd duidelijk is hoe ze dat moeten doen. Gelukkig zien we daar wel verbeteringen, vooral door de voorttrekkersrol die Rijkswaterstaat speelt in het duurzaam aanbesteden.’

Aanpak

Er zitten wel grote verschillen tussen de overheden op de lijst. Grote aanbesteders als Rijkswaterstaat en ProRail, provincies als Gelderland en de gemeente Amsterdam hebben een flink aantal duurzame projecten in de markt gezet, maar ook veel projecten die minder goed scoren. De provincie Brabant steekt er echt uit, zegt Van Alphen. ‘Belangrijk is de manier waarop ze de nek uitsteken om voor duurzame oplossingen te kiezen. De provincie hanteert geen standaard aanpak, maar probeert de markt te prikkelen met criteria als het aanbieden van duurzame kansen en innovaties.’ De analyse beperkte zich tot opdrachtgevers die in 2019 zeven of meer opdrachten aanbesteedden. De gemeente Hollands Kroon, vorig jaar nog top-3, viel daarom dit keer buiten de prijzen. Ze hebben te weinig projecten in de markt gezet.