Biomassa-discussie geen loopgravenoorlog

De verschillen tussen voor- en tegenstanders van biomassa lijken groot. Het kabinet en veel gemeenten zijn voor, maar het protest van omwonenden, milieuorganisaties en decentrale overheden groeit. Maar in de praktijk liggen de meningen minder ver uit elkaar. In de route naar een Co2-neutraal Nederland is het een tijdelijke oplossing. Beide kampen kwamen woensdag aan het woord in een rondetafeldiscussie in de Tweede Kamer.

Moeilijk

Het is voor voorstanders van het grootschalig inzetten van biomassa ook een beetje moeilijk uit te leggen: waarom zou je kiezen voor het verbranden van hout, als dat leidt tot uitstoot van fijnstof, stankoverlast in de omgeving en er bij het verbrandingsproces veel meer CO2 vrijkomt dan bij de verbranding van aardgas? De duurzaamheid van biomassa is altijd een boekhoudkundige: de CO2-uitstoot van biomassa wordt niet meegeteld in de klimaatplannen, omdat het hernieuwbaar is. Want bomen en planten kan je immers weer opnieuw planten, waardoor je de vrijgekomen CO2 opnieuw vastlegt.

Vlucht

Toch heeft de bouw van biomassacentrales de afgelopen tien jaar een flinke vlucht genomen. Inmiddels maakt het verbranden van houtresten een groot deel uit van de duurzaam opgewekte energie. Maar inmiddels komt er ook steeds meer tegenstand. Milieuorganisaties protesteren tegen de herkomst van veel biomassa: het bestaat vaak uit houtpallets: versnipperde bomen uit productiebossen in Noord-Amerika, waar de milieuregels anders zijn dan bij ons. Omwonenden maken zich zorgen over de luchtkwaliteit rondom de installaties, en provincies vragen zich steeds vaker af of er niet teveel centrales komen. Begin dit jaar besloot Gelderland alleen nog nieuwe centrales een vergunning te geven die worden gestookt op biomassa uit de eigen provincie. Partijen als GroenLinks en de Partij voor de Dieren, maar ook coalitiepartij D66 willen dat er voorlopig geen subsidie meer wordt verstrekt aan nieuwe biomassacentrales.

Molecuul

Wetenschappers zijn verdeeld in twee kampen. Louise Vet, emeritus hoogleraar Evolutionaire Ecologie, zette uiteen waarom de duurzaamheid van biomassa een illusie is. ‘De lucht maakt geen onderscheid tussen een CO2-molecuul uit een fossiel of een CO2-molecuul uit hout. Alsof dat die atmosfeer iets kan schelen. Je kan beter bos bijplanten en gas gebruiken dan bos bijplanten en hout verbranden.’

Doelstellingen

In het rondetafelgesprek kwamen toch veel voorstanders aan het woord. Die wezen op de belangrijkste reden om biomassa in te zetten: de klimaatdoelstellingen worden nooit gehaald als we die biomassa niet inzetten. En natuurlijk, betoogden wetenschappers en energieproducenten, wordt die biomassa weer afgebouwd als we andere, meer duurzame oplossingen op grote schaal kunnen inzetten. Maar een toekomst zonder biomassa zien maar weinigen: er moet ook groen gas worden geproduceerd om goederenvervoer en scheepvaart op te laten draaien. Daarnaast houden biomassacentrales zich aan de strenge Nederlandse regels, betoogde Wim Turkenburg, emeritus hoogleraar Science, Technology and Society.

Maximum

Toch werd het gebruik van biomassa door milieuorganisaties en kritische politieke partijen niet helemaal afgewezen. Het gebruik van biomassa als warmtebron hoeft niet slecht te zijn, als het materiaal is waar helemaal niets anders mee kan worden gedaan, zoals afvalhout of restmateriaal uit de landbouw, en wanneer het uit de eigen omgeving komt. Natuur en Milieu pleit ervoor om een maximum te stellen aan de hoeveelheid biomassa in de mix van duurzame oplossingen. ‘In het eindbeeld van de energietransitie is (bijna) geen rol voor biomassa. Subsidies en bijmengplichten voor biomassa dragen dus niet bij aan de transitie, ze zijn slechts om korte termijndoelen mee te behalen.’

VNG

Ook de VNG liet in met een position paper zien dat een duidelijk voor of tegen voor gemeenten te simpel is als het om biomassa gaat. Voor 2030 moeten een grote verduurzamingsslag geslagen worden, en dat kan onder andere door de stadverwarming van woningen te verduurzamen door het warmtenet aan te sluiten op een biomassacentrale in plaats van een gascentrale. Subsidie voor biomassa blijft dus nodig. Maar de eisen voor de uitstoot van biomassacentrales in de bebouwde omgeving moeten wel strenger, vindt de gemeentekoepel.