Bestemmingsplan wijkt vaak af van verordening

Gemeentelijke bestemmingsplannen stroken lang niet altijd met de vigerende provinciale verordeningen. En als het waterschap er dan ook nog een verschillend label aan hangt, leidt dat zomaar tot ‘juridische gaten in de dijk’.

Digitaal over elkaar gelegd
Dat bestemmingsplannen nogal eens afwijken van de provinciale plannen, is vast te stellen door de twee plannen digitaal over elkaar te leggen. Beide instanties zijn onder het nieuwe Besluit ruimtelijke ordening verplicht de data elektronisch beschikbaar te hebben en te publiceren. ‘Met de juiste software zijn conflicten in bestemming daarmee goed inzichtelijk te maken', aldus RO-deskundige Lieuwe Koopmans van het advies bureau voor digitalisering Tercera.

RO-standaard behapbaar
Hij was nauw bertrokken bij het opstellen van de RO-standaarden die sinds september 2012 voor alle provincies en gemeenten gelden. Tercera adviseert alle Nederlandse provincies en een groot aantal gemeenten om de standaarden toe te passen deze digitaal behapbaar te maken. Een van de aangeboden diensten is dat het bedrijf ’s nachts zoekrobots op internet plannen van provincies laat vergelijken met nieuwe bestemmingsplannen van gemeenten. ‘En dan zie je dus onmiddellijk waar mogelijke conflicten zijn. Provincieambtenaren kunnen deze verschillen dan wegen en zo nodig opnemen met gemeenten.

Reitdiep: één dijk, verschillende labels
Dat digitalisering niet heeft geleid tot standaardisatie, wordt duidelijk als wordt gekeken naar de dijken langs het Noord-Groningse Reitdiep. In de provinciale verordening is deze deels als regionale waterkering opgenomen. De gemeente De Marne heeft de dijk langs het Reitdiep bestemd als Water-waterkering met een duidelijke waterkerende functie. Aan de overkant heeft de gemeente Zuidhorn de dijk bestemd als Waarde – dijk. In deze dubbelbestemming ligt de nadruk op het behoud van de dijk als cultuurhistorisch object en niet op de waterkerende functie.

Groen of agrarisch 

Stroomopwaarts bij de stad Groningen is de dijk in het ene bestemmingsplan als Groen bestemd, met daarin aandacht voor de waterkerende functie. Iets verder op in een ander bestemmingsplan van de gemeente Groningen is de dijk als Agrarisch bestemd zonder aandacht voor de waterkerende functie. Hoe de dijk is bestemd, lijkt hier mede af te hangen van het ingehuurde stedenbouwkundig bureau. De keur van het waterschap geldt langs de hele dijk, maar hiervoor geldt nog geen wettelijke digitaliseringsverplichting zoals deze wel in de ruimtelijke ordening geldt.

Juridische gaten in de dijk

Al met al spreekt Koopmans van ‘juridische gaten in de dijk’. Onder bestemming Groen gelden nu eenmaal andere regels dan onder bestemming Waarde of zelfs Waterkering. Dat is voor bewoners die willen bouwen of een grasveld willen draineren nogal verwarrend. Mag iemand zomaar een zwembad tegen de dijk bouwen? Nee, luidt natuurlijk het antwoord. En ondanks de lappendeken van bestemmingen gebeurt dit ook vrijwel nooit. ‘Meestal gaat het goed. Slipt er vervolgens iets doorheen, dan kijkt het waterschap naar de keur en dicht de gaten nog voordat ze zijn gevallen. En tenslotte kijkt ook de provincie nog mee.’

Oplettende ambtenaar

Maar het hangt wel erg af van de oplettendheid en zelfs persoonlijke kennis van de ambtenaren bij deze overheden, zo constateert Tercera. ‘Zij kennen het gebied en zullen rare tegenstrijdigheden ook wel zien. Maar als er een achterstand ontstaat wegens ziekte dan kan het mis gaan’.

Voorkom verwarring burger
Beter is het dan volgens hem ook om de plannen zo op elkaar af te stemmen dat het bestemmingsplan haar belangrijke signaleringsfunctie ook werkelijk kan waarmaken. In de nieuwe omgevingswet zal dit ook sterker worden verankerd, zo voorspelt Koopmans:’Spreek als overheden met een mond, geef de burger het idee dat hij aan één loket zijn zaken kan regelen zonder dat er elders weer andere eisen worden gesteld’.