Autogebruik bedreigt duurzame doelen

In het mobiliteitsbeleid van gemeenten ontstaat een kloof tussen Randstad en platteland. Waar in de grote steden wordt ingezet op vernieuwende vervoersconcepten heeft daarbuiten de auto de komende vier jaar nog vrij spel.  

Onderzoek naar regionaal mobiliteitsbeleid

Dat blijkt uit een enquête van Binnenlands Bestuur en Advies- en ingenieursorganisatie Arcadis, ingevuld door ruim 650 (beleids-)ambtenaren, bestuurders en vertegenwoordigers van het bedrijfsleven, allen werkzaam in het ruimtelijk domein. Zij werden ondervraagd over ontwikkelingen in de mobiliteit in de komende vier jaar. Bijna de helft (48 procent) van de respondenten voorziet dat het autogebruik in die periode blijft stijgen. Meer dan een derde (38 procent) rekent er ook nog eens op dat het autobezit verder zal toenemen. 

Gebrek aan bestuurlijke daadkracht en financiële instrumenten staan vaak verduurzaming van het vervoer in de weg. Meer dan de helft van de gemeenten – veelal de kleinere ­– voert op dit moment geen enkel beleid dat aanstuurt op inzet van duurzame mobiliteit bij investeringen in stedelijke ontwikkeling. En dat blijft volgens de geënquêteerden op termijn niet zonder gevolgen. Hoewel een kleine meerderheid nu tevreden tot zeer tevreden is over de bereikbaarheid van de eigen regio, verwacht een groot deel daar problemen in de komende jaren. Regionale duurzaamheidsdoelen komen er door in gevaar, meent driekwart. Ook voorziet een meerderheid dat de economische ontwikkeling in hun gemeente en het draagvlak voor verdere verstedelijking door die gebrekkige bereikbaarheid worden bedreigd.

Vier op de tien respondenten verwachten dat de investeringen in mobiliteit de komende vier zullen gaan toenemen. Vooral het bedrijfsleven zou daaraan moeten bijdragen. Een krappe meerderheid van 53 procent vindt dat je de burger hiervoor niet extra zou mogen belasten. En die zelfrijdende auto, toonbeeld van nieuwe, duurzame mobiliteit? Die verwacht een meerderheid de komende vier jaar nog niet.  

Grote betrokkenheid
Komen die noodzakelijke verbeteringen in de bereikbaarheid eigenlijk wel van de grond? Arnoud Neidig, hoofd adviesgroep verkeer en vervoer bij Arcadis, ziet het niet zo somber in. ‘Als je de resultaten uitsplitst, zie je dat de meeste gemeenteambtenaren en provincieambtenaren op het gebied van mobiliteit vinden dat de provincie het voortouw moet nemen. Rijksambtenaren zien een belangrijke rol  voor het rijk. Dat duidt op een grote betrokkenheid bij dit dossier.’

Wel onderschrijft hij de behoefte aan nieuwe financiële instrumenten om de groei van duurzame mobiliteit te versnellen. ‘Je krijgt meer autoforensen aan een NS Businesscard als een treinritje in het weekend niet meteen fiscaal wordt belast.’ Ook constateert hij dat grote steden nieuwe wettelijke instrumenten zouden moeten hebben, bijvoorbeeld om gelegenheidstaxi’s (‘zombiecars’) die in het weekend naar de binnensteden komen te weren. ‘Die rijden eindeloos rondjes op zoek naar klanten. Dat draagt bij aan de verkeersdrukte en luchtvervuiling.’

Nieuwe vormen van mobiliteit, zoals mobility-as-a-service (‘vervoer op maat’), zullen volgens zeven op de tien geënquêteerden de komende vier jaren gaan toenemen. Neidig merkt dat schaalgrootte daarin een kritische factor is. ‘We zijn daar nu zelf mee bezig met een aantal bedrijven op de Amsterdamse Zuidas. Daar kunnen forensende werknemers hun auto inruilen voor een maandelijks tegoed waarvan ze naast het ov ook deelfietsen en deelauto’s kunnen gebruiken. Af en toe een taxi mag ook. Maar dat slaat pas echt aan, als meerdere grote bedrijven het aan hun personeel aanbieden.’

Voor Neidig is de verwachte groei van het aantal (elektrische) fietsen misschien wel het opvallendste signaal uit het onderzoek. De aanleg van fietsvoorzieningen heeft, blijkens de antwoorden, overal de hoogste prioriteit. ‘Daar moeten we in de steden echt ruimte voor maken. Het duidt erop dat over de hele linie de verduurzaming toch inzet.’