Ambtenaren ontevreden over tempo klimaatbeleid

Gemeenten, provincies en –in mindere mate- waterschappen in ons land moeten beter inspelen op toekomstige wateroverlast door extreem weer. Het overgrote deel van de ambtenaren, bestuurders en adviseurs op die bij dit thema betrokken zijn, voelen en prediken de urgentie, maar zien te weinig pro actief beleid om de gevolgen van klimaatverandering op te vangen. 

Zandzakken
Zandzakken voor de deur is niet meer genoeg, zo menen de lokale ambtenaren en bestuurders. Dat blijkt uit een enquête die ontwerp- en consultancybedrijf Arcadis deze maand heeft gehouden onder ruim 1000 lezers van Binnenlands Bestuur. Van de willekeurig gekozen ondervraagden reageerden er 165. Bijna driekwart van hen is werkzaam bij een gemeente, 18 procent bij een waterschap en 8 procent bij een provincie.

Extreem nat voorjaar

De aanleiding voor de enquête lag in het extreem natte voorjaar, dat voor veel lokale wateroverlast zorgde, aldus David van Raalten, Europees directeur watermanagement van Arcadis. ‘Veel lokale en regionale overheden werden naar ons gevoel toch wat overvallen door het extreme weer, terwijl extreem tegenwoordig eigenlijk de norm zou moeten zijn.

Klimaatadaptatie
Reden voor het ingenieursbureau om te onderzoeken in hoeverre de overheden beleidsmatig inspelen op de klimaatveranderingen: (h)erkennen ze het probleem? Speelt klimaatadaptie een rol in het investerings- en onderhoudsbeleid? En wordt er samengewerkt en zijn de financiën en aansprakelijkheid geregeld?
 

Geschrokken

Ondanks dat hij er naar eigen zeggen al niet helemaal gerust op was, schrok Van Raalten toch nog van de uitkomsten. ‘Bijna 85 procent van de respondenten verwacht dat de overlast de komende jaren alleen maar groter zal worden, meer dan de helft denkt dat het extreme weer tot hogere tarieven voor de burgers zal leiden. Deze mensen vinden dat er meer actie moet worden ondernomen, maar constateren tegelijkertijd dat klimaatadaptie in de organisatie onvoldoende is geborgd.’

Gemiste kans

Van Raalten verwijst hiermee naar de constatering van respondenten dat slechts de helft van nieuwbouw- en renovatieprojecten wordt getoetst op klimaatbestendigheid en dat nog geen 50 procent van de overheden klimaatmaatregelen meeneemt bij geplande werkzaamheden. ‘Dat is echt een gemiste kans. Als je toch een weg openbreekt, pak dan gelijk het riool aan en leg een meer waterdoorlatende verharding aan, zodat het water makkelijker in de bodem zakt’.

Waterschappen voorop

Binnen de lokale overheden lopen de waterschappen sterk voorop met klimaatadaptie, zo blijkt uit het onderzoek. Op vrijwel alle vragen tonen de medewerkers van de schappen zich positiever over de gevoelde urgentie en genomen beleidsmaatregelen dan de andere respondenten. ‘Bijna driekwart van hen stelt bijvoorbeeld dat er binnen de organisatie duidelijk iemand ambtelijk verantwoordelijk is voor het klimaatbeleid. Bij gemeenten en provincies ligt dit rond de veertig procent’. Dat verrast Van Raalten niet. De waterschappen voelen de gevolgen van extreem weer natuurlijk sowieso het sterkst. ‘Het tegengaan van de gevolgen behoort tot hun kerntaak.’

Samenwerking kan beter

Iets meer dan de helft van de waterschappers zegt tevreden zijn over de samenwerking met andere overheden, bij provincie- en gemeenteambtenaren ligt dit beduidend lager. ‘Opmerkelijk’, noemt Van Raalten dat, er wordt toch juist binnen de hele waterketen steeds meer samengewerkt, althans daar wordt al jaren voor gepleit.

Privaat geld niet aangeboord

De samenwerking met marktpartijen komt nog niet voldoende van de grond.  Private financieringsbronnen worden mondjesmaat aangeboord. Juist daar ziet Van Raalten kansen: ‘Ontwikkelaars en en investeerders kunnen toch bijdragen aan het voorkomen van waterlast in de toekomst. Laat belanghebbenden meebetalen om hun risico’s te beperken’.

Tussen de oren

Maar het belangrijkste is volgens Van Raalten dat het klimaat bij de overheden ‘tussen de oren’ komt te zitten. Beschouw extreem weer als de maat der dingen, niet als een incident waarvan je de gevolgen met zandzakken voor de deur kunt tegengaan.’