Ambtenaar, laat je zien en horen

Onder ambtenaren heerst angst om fouten te maken. Onzichtbaar zijn is veilig. Maar durven is belangrijker, zegt Nynke Schaaf (eerst ambtenaar, nu "verbinder"). De nieuwe Omgevingswet daagt ambtenaren daartoe uit. 'Sta voor je kennis en keuzes. Dat is je ambtelijke plicht.'

Hoger doel

Jarenlang werkte Nynke Schaaf (40) bij de afdeling stedelijke ontwikkeling van gemeente Rotterdam aan minder regels voor ondernemers. Als programmaleider zag ze hoe ontkokering en "van buiten naar binnen kijken" veel knelpunten wegnam. Toch knaagde het. ‘Ontregelen, hoe efficiënt ook, is geen doel op zich. Maar hoe vaak stel je als ambtenaar de vraag welk hoger doel ons werk nou dient?’ Bureaucratische processen, angst voor bestuurders en minachting voor politici doven het vuur dat in de ambtelijke harten zou moeten branden, volgens Schaaf: inzet en kennis ten dienste van de samenleving.

Eigen rol

Het klinkt misschien hoogdravend voor de een, of zweverig voor de ander. Maar voor Schaaf, inmiddels eigenaar van sociale onderneming ComComCow waarmee ze probeert verbindingen te leggen die ze als ambtenaar juist miste, is dat waar het om draait. Met alle slimheid en innovatie die ons nu ter beschikking staat, zorgen voor een duurzamer morgen. Ook als dat betekent dat we vandaag dingen radicaal anders moeten doen. Ambtenaren zien dat als 'ver van mijn bed' en 'keuzes voor politici', maar vergeten wat hun eigen rol is, meent Schaaf. 'Je bent beëdigd en hebt de autonomie en de plicht om tegen bestuurders te zeggen wat jij ervan vindt. Wat volgens jou, op basis van jouw kennis en overtuiging, de beste keuze is in het publieke belang.'

Grondhouding

En dát, zegt Schaaf, zou de grondhouding van elke ambtenaar moeten zijn. ‘Waarom kies je anders voor de publieke zaak? Ik weet zeker dat veel ambtenaren hun carrière beginnen met dit soort intenties. Maar inherent aan de essentie van een bureaucratische organisatie is daarin weinig plek voor lef en visie. Integendeel; zelf keuzes maken en verantwoordelijkheid nemen wordt afgeremd door hiërarchie en verantwoordingsprocessen.’

Burgers en ambtenaren stabiele factor

Een onderwerp als burgerparticipatie wordt volgens Schaaf door ambtenaren vooral gezien als iets van burgers en politici. 'Terwijl het natuurlijk iets is van burgers en ambtenaren. Zij zijn samen de stabiele factor in een samenleving, terwijl die politici over vier jaar weer weg kunnen zijn.'

Omgevingswet kans

Gelukkig is er nu de Omgevingswet en daarmee de kans om het allemaal anders te doen. Dat is natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan. 

Lees in magazine van Binnenlands Bestuur het hele interview met Nynke Schaaf.