Omgevingstafel

De VNG publiceerde begin 2020 een nieuwe versie van de minimale acties die nodig zijn om de Omgevingswet te implementeren. Eén daarvan is een proces inrichten voor het verkennen van initiatieven. De VNG adviseert hier de Omgevingstafel bij te gebruiken.

In Zandzoom Heiloo deden we daar bij Over Morgen ervaring mee op. De gemeente vernieuwt de eigen organisatie om ruimtelijke plannen van initiatiefnemers efficiënter te kunnen toetsen. Het gaat om een nieuwe manier van samenwerken in de eigen organisatie, met ketenpartners en met de initiatiefnemer(s).

Flexibiliteit is nodig om in het vooroverleg plannen te kunnen toetsen. De Omgevingswet biedt deze ruimte. Het project in Zandzoom valt onder de Crisis- en herstelwet. Dit betekent dat het project vooruitloopt op de komst van de Omgevingswet. Dit biedt flexibiliteit in het project en met name in het vooroverleg. Want voorafgaand aan de aanvraag van de omgevingsvergunning, is het al mogelijk om de plannen van de initiatiefnemer te toetsen. De gemeente toetst deze plannen in twee teams: het Kwaliteitsteam en de Omgevingstafel.

In het Kwaliteitsteam worden de eerste plannen van de initiatiefnemer getoetst op beeldkwaliteit. Het Kwaliteitsteam toetst op architectuur, openbare ruimte, stedenbouw en landschap. Na een aantal rondes is toetsing nodig op de meer technische aspecten in het plan, zoals: riolering, verkeer en waterhuishouding. Het plan gaat daarna van het Kwaliteitsteam naar de gemeentelijke experts en de externe ketenpartners. Om dit zo efficiënt en effectief mogelijk te doen, is de Omgevingstafel ideaal.

De Omgevingstafel is een concept van de VNG dat draait om anders samenwerken. Alle relevante gemeentelijke disciplines (verkeer, milieu, beheer openbare ruimte, vergunning etc.), de externe ketenpartners (Omgevingsdienst, Veiligheidsregio, Hoogheemraadschap) en de initiatiefnemer worden aan één tafel gezet om gezamenlijk het plan te bespreken en te toetsen.

Door uit te gaan van een samenhangende benadering van alle relevante beleidssectoren, vindt er een integrale toetsing plaats. Het streven is om een plan van een initiatiefnemer in 3 rondes (dus in 3 Omgevingstafels) volledig getoetst te hebben.

Acht aanbevelingen voor gemeenten bij het verkennen van initiatieven onder de Omgevingswet

Elke gemeente in Nederland is bezig met de voorbereidingen die nodig zijn voor de Omgevingswet. De gemeente Heiloo is één van de gemeenten die experimenteert met de Omgevingstafel. Het gaat vooral om bewustwording en de wil om anders met elkaar te werken.

Het is mooi om te zien hoe er meer wordt gekeken naar wat er kan, in plaats van naar wat er mag. Op deze manier kunnen we Nederland mooier vormgeven. Wil je ook aan de slag met de Omgevingstafel in jouw gemeente? Dan hebben we een aantal aanbevelingen voor je:

Ga uit van een samenhangende benadering van alle relevante beleidssectoren die invloed hebben op deze plek;
Stel een intaketafel in. Alle inhoudelijke documenten komen eerst hierlangs. Vervolgens gaan ze door naar de Omgevingstafel. De projectleider kan bijvoorbeeld aanspreekpunt zijn aan de intaketafel. Hier wordt gecontroleerd of de initiatiefnemer zich houdt aan de gemaakte afspraken (programma, fasering, woningtypologie) en wordt er bewaakt dat de juiste stukken worden toegestuurd.
Zorg voor een open en veilige sfeer. Daarmee kan alles gezegd worden en voelen deelnemers zich vrij om hun standpunt in te brengen. Dit doe je door voorafgaand aan het gesprek hier afspraken over te maken. Samen kijk je naar wat kan, in plaats van wat mag.
Richt een onafhankelijk kwaliteitsteam in dat toetst op architectuur, openbare ruimte, stedenbouw en landschap. Op deze manier wordt de ruimtelijke kwaliteit gewaarborgd. Dat is een van de andere activiteiten die de gemeente moet regelen voor invoering van de Omgevingswet. In het voorbeeld van Zandzoom Heiloo is één van de leden van het Kwaliteitsteam een gemandateerde van de adviescommissie ruimtelijke kwaliteit. Let op: zowel het Kwaliteitsteam als de Omgevingstafel zijn adviesorganen aan het college van B&W. Het college moet een ruimtelijk initiatief vaststellen.
Maak gebruik van de Omgevingstafel om voorafgaand aan de vergunningverleningsprocedure te verkennen in hoeverre een initiatief wenselijk is. Breng hierin zowel een integraal team samen van eigen collega’s dat het initiatief kan beoordelen als externe experts zoals ketenpartners.
Nodig de initiatiefnemende partij op tijd uit voor de Omgevingstafel en neem diegene volledig mee in het proces. Hier mag geen verwarring in ontstaan. Geef deze partij de mogelijkheid om zijn of haar plan te presenteren en mee te doen in de discussie.
Stel een gespreksleider én een beslisser aan. Laatstgenoemde kan ter plekke knopen doorhakken wanneer discussies ontstaan tussen verschillende experts.
Door leerervaringen te borgen zorg je ervoor dat je de methodiek van de Omgevingstafel samen ontwikkelt. Evalueer met elkaar en met de initiatiefnemer om het proces voor het verkennen van initiatieven steeds verder vorm te geven.