Eén van de consequenties van de uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State van 29 mei 2019 (ECLI:NL:RVS:2019:1603) is dat activiteiten waarvoor onder vigeur van het Programma Aanpak Stikstof (PAS) enkel een meldingsplicht gold, alsnog vergunningplichtig zijn geworden. In veel gevallen kan echter geen natuurvergunning voor het project worden verkregen.

In haar uitspraak van 9 september 2020 (ECLI:NL:RVS:2020:2170) over het bestemmingsplan ‘Buitengebied, Rucphen, 3e herziening’ nam de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (hierna: ‘de Afdeling’) onder andere als uitgangspunt dat van de referentiesituatie ook verkeersbewegingen van en naar de veehouderijen deel uitmaakten (ook al waren de verkeersbewegingen als zodanig niet expliciet planologisch toegestaan, zie nader over deze uitspraak TvAR 2020/8035 met noot Paul Bodden). In haar uitspraak van 18 november 2020 (ECLI:NL:RVS:2020:2760) trekt de Afdeling deze lijn door naar het projectspoor.

De Afdeling advisering van de Raad van State (hierna: ‘de Afdeling’) heeft op 16 november 2020 advies uitgebracht over het wetsvoorstel tot wijziging van de Wet verbod pelsdierhouderij in verband met de vroegtijdige beëindiging van pelsdierhouderijen (Kamerstukken II 2020/21, 35633, nr. 4).

Het is in beginsel (weer) mogelijk om met gebruikmaking van externe saldering een natuurvergunning te verkrijgen. Naar mijn mening is daarbij de ´prePAS jurisprudentie´ over extern salderen bij vergunningen (niet te verwarren met extern salderen bij bestemmingsplannen) weer onverkort relevant.

Op 20 februari 2020 vond de studiemiddag ‘Bruil’s Brede Blik’ plaats. Tijdens deze middag stond Willem Bruil, verbonden als wetenschappelijk medewerker aan ons kantoor, centraal en werd stilgestaan bij zijn bijdrage aan het agrarisch recht in de afgelopen decennia.

Zoals de meeste lezers van onze blogs niet zal zijn ontgaan, heeft de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State op 29 mei 2019 een belangrijk oordeel geveld over het Programma Aanpak Stikstof (PAS). De Afdeling heeft (kort en onvolledig samengevat) geoordeeld dat het PAS in strijd is met artikel 6, derde lid van de Habitatrichtlijn. Onderdelen van de relevante regelgeving zijn om die reden onverbindend verklaard.

In mijn blog van 3 september 2019 behandelde ik de spelregels voor externe saldering en gaf ik aan dat de prePAS jurisprudentie onverkort relevant is. Dinsdag 8 oktober j.l. is de provinciale ‘Beleidsregel intern en extern salderen’ gepubliceerd. De beleidsregel betreft enerzijds een codificatie van de jurisprudentie van de Afdeling bestuursrechtspaak van de Raad van State (hoewel het geen volledige codificatie is, het blijft dus relevant om op de hoogte te zijn van deze jurisprudentie) en stelt verder nieuwe voorwaarden aan intern en extern salderen. In dit blog ga ik in op de aanvullende voorwaarden voor extern salderen.

In mijn blog van 3 september 2019 behandelde ik de spelregels voor externe saldering bij natuurvergunningen. In het kader van de ´Natura 2000-toets´ van een bestemmingsplan kan ook extern worden gesaldeerd, maar daarbij gelden weer andere eisen.

Deze eisen worden in deze blog behandeld.

Op 29 mei 2019 heeft de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State een belangrijk oordeel geveld over het PAS (ECLI:NL:RVS:2019:1603). De Afdeling heeft (kort en onvolledig samengevat) geoordeeld dat het PAS in strijd is met artikel 6, derde lid van de Habitatrichtlijn.

Onder andere het verbod op externe saldering bij een natuurvergunning, dat was opgenomen in artikel 5.5, derde lid van de Wet natuurbescherming, geldt niet meer.

Regelmatig wordt ons de vraag gesteld wat bij de toetsing van een bestemmingsplan aan ‘Natura 2000’ dient te gelden als referentiesituatie. De jurisprudentie hierover van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State kan als volgt worden samengevat.

Op 2 mei 2018 heeft de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State geoordeeld over een geurregeling in een bestemmingsplan (ECLI:NL:RVS:2018:1468). Deze uitspraak geeft samen met eerdere jurisprudentie een goed beeld van de (on)mogelijkheden op dit vlak. In dit blog vat ik een en ander kort voor u samen.

Op 20 december 2017 heeft de rechtbank Gelderland een uitspraak gedaan over onrechtmatige geurhinder (ECLI:NL:RBGEL:2017:6442). De uitspraak komt er kort gezegd op neer dat hoewel de veehouder in kwestie een onherroepelijke omgevingsvergunning heeft voor een geurbelasting die groter is dan de wettelijke norm (in dit geval: 14 OUE/m3), hij toch gehouden is om de geurhinder terug te brengen tot deze norm. Aan de uitspraak is in de media veel aandacht besteed. Juridisch gezien is de uitspraak naar mijn mening onbegrijpelijk.

Endotoxinen zijn celwandresten van bacteriën. Inademing van endotoxinen kan leiden tot ontstekingen van de luchtwegen. Vanwege het ontbreken van algemeen aanvaarde wetenschappelijke inzichten ten aanzien van endotoxinen, is er in de jurisprudentie nog maar weinig invulling gegeven aan de vraag hoe met dit risico moet worden omgegaan in het omgevingsrecht. Met de uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State van 13 december 2017 (ECLI:NL:RVS:2017:3435) is een eerste stap gezet.

Stallen en fijn stof; meer ruimte in de regelgeving voor innovatieve ontwikkelingen.

Op 1 november 2017 is een wijziging van de Regeling beoordeling luchtkwaliteit in werking getreden. Met deze wijziging is de mogelijkheid gecreëerd voor bestuursorganen om bij de beoordeling van de luchtkwaliteit gebruik te maken van andere gegevens, andere emissiefactoren, dan de emissiefactoren die zijn gepubliceerd (de 'fijnstoflijst') en in beginsel op grond van de regeling gelden.

Zoals ik reeds in een eerder blog aangaf, is het geen sinecure om een planregel te formuleren die de aantasting van de natuurlijke kenmerken van Natura 2000-gebieden uitsluit. In mijn blog van 30 november 2016 behandelde ik de uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State van 30 november 2016 (ECLI:NL:RVS:2016:3197), waaruit volgt dat een regeling waarmee de emissie wordt 'bevroren' niet volstaat. Zo'n regeling sluit niet uit dat het plan zal leiden tot een toename van de stikstofdepositie ten gevolge van het houden van dieren buiten de stallen, aldus de Afdeling. Vreemd genoeg heeft de Afdeling in de uitspraak van 6 september 2017 (ECLI:NL:RVS:2017:2413), waar een regeling voorlag die de emissie bevroor, niet geoordeeld dat in plaats daarvan de depositie moest worden begrensd. De uitspraak is echter ook om andere redenen vermeldenswaardig.

Wie denkt dat het omgevingsrecht met de Omgevingswet alleen maar ‘eenvoudiger en beter’ wordt, heeft het naar mijn idee mis. Uit mijn artikel ‘De normering van geur in het Besluit kwaliteit leefomgeving’ (Tijdschrift voor Agrarisch Recht) volgt dat er reeds enkel op grond van het Besluit kwaliteit leefomgeving en bezien vanuit het aspect geurhinder van bedrijfsmatige activiteiten vele materiële wijzigingen volgen. De daadwerkelijke impact zal blijken wanneer de definitieve tekst van het Besluit kwaliteit leefomgeving bekend wordt en zal verder afhangen van de wijze waarop gemeenteraden invulling geven aan hun beleidsruimte.

Er wordt nog steeds op grote schaal afval van de productie van synthetische drugs gedumpt in het buitengebied. In dit blog bespreek ik de mogelijkheid om een subsidieaanvraag in te dienen (tot en met 15 augustus 2017 of langer) voor kosten die zijn gemaakt voor het opruimen van drugsafval. En wie is verantwoordelijk voor deze kosten en de dump van drugsafval?

Provinciale Staten van Overijssel hebben gisteren, 12 april 2017, de Omgevingsvisie 2017 en de Omgevingsverordening Overijssel 2017 vastgesteld. Voor de veehouderij is van belang dat hiermee het reconstructiebeleid is verlaten.

Samen met het Instituut voor Agrarisch Recht heeft ons kantoor de 'Leergang Agrarisch Omgevingsrecht' ontwikkeld. In vier studiemiddagen bent u weer helemaal op de hoogte van de laatste stand van zaken van het agrarisch omgevingsrecht. De thema's geur, fijn stof, geluid, ammoniak, en volksgezondheid in relatie tot veehouderijen en spuitzones komen aan de orde. Met name de actuele ontwikkelingen worden belicht.

Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant hebben in hun vergadering van 10 maart 2017 het ontwerp van de 'Wijziging Verordening ruimte 2014, actualisatie 2017' vastgesteld. De ontwerpwijziging ligt met ingang van 17 maart 2017 ter inzage voor een periode van vier weken. Gedurende deze periode kan een ieder een inspraakreactie bij Gedeputeerde Staten indienen. De meest in het oog springende wijzigingen zijn de volgende.

Paardenfokkerij

Mede gezien de (nog steeds) voortdurende tendens tot schaalvergroting in de veehouderij, rijst regelmatig de vraag of een bedrijf nog wel 'grondgebonden' is als bedoeld in het bestemmingsplan.

Op 15 januari 2013 is de Wet verbod pelsdierhouderij in werking getreden. Onder meer de Nederlandse Federatie van Edelpelsdierenhouders (NFE) heeft het verbod bij de rechter bestreden. Na uitspraken van de rechtbank en het gerechtshof heeft ook de Hoge Raad geoordeeld. Wat is het oordeel van de Hoge Raad?

Op 1 januari 2017 treedt de Wet natuurbescherming in werking. De Wet natuurbescherming vervangt het huidige wettelijke stelsel voor de bescherming van de natuur zoals dat is opgenomen in onder meer de Boswet. Geconstateerd is dat het huidige systeem in de Boswet goed functioneert. Het bestaande instrumentarium uit de Boswet wordt dan ook hoofdzakelijk gehandhaafd. Op enkele punten wijzigt de systematiek. Wat zijn de veranderingen?

In haar uitspraak van 27 juni 2016 (ECLI:NL:RBOBR:2016:3384) overwoog de Rechtbank Oost-Brabant dat binnen Brabantse gemeenten sprake is van een vaste gedragslijn om met gebruikmaking van de Handreiking bij de Wet geurhinder en veehouderij (infomil.nl) de kans op cumulatieve geurhinder (achtergrondbelasting) op geurgevoelige objecten te bepalen. Deze vaste gedragslijn is echter geen vrijbrief om in de toekomst automatisch hetzelfde te blijven doen, aldus de rechtbank. In die uitspraak stond het rapport ‘Geurhinder van veehouderij nader onderzocht: meer hinder dan de handreiking Wgv doet vermoeden’ (GGD, 23 maart 2015) centraal. 

Voor de realisatie van natuurgebieden wil de provincie Utrecht gronden verwerven. Om de betrokken grondeigenaren duidelijkheid te bieden hebben gedeputeerde staten van Utrecht de gronden aangewezen die daarvoor benodigd zijn. De provincie wil de aangewezen gronden minnelijk verwerven waarbij wordt onderhandeld op basis van volledige schadeloosstelling. Mocht minnelijke verwerving van deze gebieden niet slagen, dan kan besloten worden de gronden te onteigenen.

Bij de beoordeling van aanvragen om Natuurbeschermingswetvergunning die zijn ingediend alvorens de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) wordt vaak gebruik gemaakt van het Alterra rapport 2359. Op 20 juli en op 27 juli (201504768/1/R2 en 201500871/1/R2) heeft de Afdeling uitspraken gedaan over het gebruik hiervan.

Planschade komt niet voor vergoeding in aanmerking als er sprake is van voorzienbaarheid. De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (hierna: 'de Afdeling') hanteert als uitgangspunt dat er sprake is van voorzienbaarheid indien bij het moment van aankoop de kans bestond dat de planologische situatie in ongunstige zin zou veranderen. Is voor het aannemen van voorzienbaarheid vereist dat de uiteindelijk bestemde ontwikkeling destijds al voorzienbaar was? Of is voldoende als er op het moment van aankoop een ontwikkeling te verwachten was met een planologisch vergelijkbare nadelige uitstraling? In de uitspraak van 6 juli 2016 beantwoordt de Afdeling deze vraag.

Eigenaren van landgoederen kunnen gebruik maken van verschillende fiscale faciliteiten op grond van de Natuurschoonwet 1928. Om gebruik te kunnen maken van die fiscale faciliteiten moet het landgoed gerangschikt zijn. In de Natuurschoonwet 1928 is opgenomen dat niet alleen de eigenaar van een onroerende een landgoed kan laten rangschikken. Ook de vruchtgebruiker en de erfpachter komen daarvoor in aanmerking. Hoe zit dat met appartementsgerechtigden?

Kunnen appartementsgerechtigden hun onroerende zaak laten rangschikken op grond van de Natuurschoonwet 1928?

Eigenaren van gronden die zijn gelegen in een natuur- of beheersgebied hadden voorheen een gegarandeerde koper: de provincie. Voor de realisatie van de doelen op het gebied van natuur en landschap waren de provincies verplicht om gronden aan te kopen indien de gronden waren gelegen in een natuur- of beheersgebied. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de Ecologisch Hoofdstructuur. Onlangs is deze ‘koopregeling’ gewijzigd. Hoe zit dat precies?

Steeds vaker worden landbouwers geconfronteerd met dump van drugsafval op hun gronden. Criminelen wijken steeds vaker uit naar akkers, afgelegen schuren en zelfs mestkelders om afval dat ontstaat bij de productie van synthetische drugs te dumpen. De lozing van drugsafval in een gierput in Someren afgelopen jaar is daarvan een actueel voorbeeld. De met drugsafval verontreinigde mest bleek te zijn uitgereden over landbouwgronden, waarna deze stoffen  in de maïs terechtkwamen.

De wetgeving met betrekking tot de fysieke leefomgeving gaat volledig op de schop. De Omgevingswet is volop in voorbereiding (de Tweede Kamer heeft op 1 juli 2015 met de wet ingestemd). Verwacht wordt dat deze wet in 2018 in werking zal treden. De Omgevingswet gaat een groot aantal wetten bundelen tot één wettelijke regeling. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de Wet ruimtelijke ordening (Wro), de Wet milieubeheer (Wm), het Activiteitenbesluit, de Wet geluidhinder, de Wet geurhinder en veehouderij en de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo). Dit betekent dat wettelijke instrumenten die nu gebruikelijk zijn zullen verdwijnen. Het meest aansprekende voorbeeld is ongetwijfeld het bestemmingsplan. Het bestemmingsplan zal in de Omgevingswet worden vervangen door het omgevingsplan. Hoe ziet zo’n omgevingsplan er uit?

Wet treedt pas op 1 januari 2017 in werking.

Op 15 december 2015 nam de Eerste Kamer de Wet natuurbescherming aan. De verwachting was dat de wet op 1 juli 2016 in werking zou treden. Dat pakt anders uit. Bij brief van 3 februari 2016 heeft de staatssecretaris van Economische Zaken de Tweede Kamer geïnformeerd over de invoering van de nieuwe natuurwetgeving. De staatssecretaris meldt in zijn brief dat de invoering van de Wet natuurbescherming wordt verschoven van 1 juli 2016 naar 1 januari 2017. Deze vertraging heeft te maken met de uitvoeringsregelgeving die nog moet worden vastgesteld.

Regelmatig komt in de rechtspraak een veelvoorkomend probleem aan de orde bij de uitbreiding of nieuwvestiging van een (fruit)teeltbedrijf. Ook bij de komst van nieuwe woningen in de nabijheid van een (fruit)teeltbedrijf kan dit probleem zich voordoen. Wat is het probleem? En hoe moet hiermee omgegaan worden?

Het is niet mogelijk om de ontwikkelingsmogelijkheden van veehouderijen in een bestemmingsplan te koppelen aan het certificeringsysteem Maatlat Duurzame Veehouderij, aldus de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State in een uitspraak van 28 augustus 2015 over een bestemmingsplan van de gemeente Oirschot. Eerder oordeelde de Raad van State in gelijke zin over een bestemmingsplan van de gemeente Reusel de Mierden.