‘Iedereen zal zich 2020 blijven herinneren’. Aldus de koning in zijn toespraak aan de bevolking naar aanleiding van de coronacrisis. Voor het gemeentelijk en provinciaal boekjaar 2020 zal dit een stuk minder het geval zijn. En daarom is het zaak dat raadsleden en provinciale statenleden nu al financieel de vinger aan de pols houden.
Op 15 maart kwam Nederland abrupt tot stilstand door aanvullende maatregelen van het kabinet om het Corona-virus een halt toe te roepen. Tot 6 april zit de economie vrijwel volledig op slot. De maatregelen hebben onvermijdelijk impact op lopende en nieuwe aanbestedingen, mogelijk met grote gevolgen voor aanbestedende diensten en private aanbesteders en uiteraard voor ondernemingen die (willen) deelnemen aan een aanbesteding.
In 2020 zijn revolverende fondsen ‘hot’ in bestuurlijk Utrecht. Onlangs is een Regionale Ontwikkelings Maatschappij opgericht en komende Statenperiode zal een energiefonds met revolverend karakter gevormd worden.
‘De meeste slachtoffers bij brand vallen door het inademen van rook. Als je slaapt, zie je niets en ruik je niets. Alleen je gehoor werkt nog. Daarom is het belangrijk dat iedereen rookmelders heeft. Want hoe sneller je een brand ontdekt, des te meer kans je hebt om aan de rook te ontsnappen.’
De WMO barst uit zijn voegen. Het inrichten van het gemeentebedrijf kost geld en de steeds meer zorgvragen melden zich aan de poort. Kosten te hoog, kwaliteit te kort, onvoldoende regionale samenwerking en het rijk dat moet bijspringen. Om te redden wat te redden valt grijpt de ene gemeente in op het verwijsgedrag, de andere gemeente beperkt de tijd van de zorg. Het meest wordt gepoogd de kosten van de producten te drukken.
Twintig jaar geleden. Toen liet de minister objectief onderzoek doen naar een betere verdeling van het gemeentefonds. Nu niet, toen wel: de minister accepteerde de uitkomsten van dat onderzoek en verdedigde het in de Tweede Kamer. Hoe reageerde de Kamer toen?
Sommige veranderingen gebeuren voor je ogen maar toch zie je ze niet. Andere dingen blijven hetzelfde, wat er ook gebeurt. Eén zo’n verandering is de comeback van de ‘gouden koorden’. Dat is een mooie naam voor de doeluitkeringen, waarbij een minister geld aan gemeenten geeft en daarbij gedetailleerd voorschrijft hoe ze het moeten besteden.
Door de geplande (maar nog niet zekere) invoering van de Omgevingswet per 1 januari 2021 lopen gemeenten straks veel inkomsten uit leges mis. Dat kan verregaande gevolgen hebben voor de begroting van 2021.
De 100e verjaardag van mijn moeder is zo’n moment waarbij ik me weer eens bewust werd van ons maatschappelijk systeem van zorg. Het moment deed mij ook beseffen hoe weinig gemeenteraden spreken over zorg in hun samenleving. Voorop gesteld dat voor mij gemeenteraden de gespreksplaats van de lokale samenleving horen te zijn. De plaats waar het gesprek ‘der moeite’ gevoerd wordt. De plaats van tegenwicht en tegenspraak.
Op deze plaats heb ik eerder gepleit voor het fenomeen ‘prognosebrief’. Deze tijdige mededeling van het college aan de raad over het te verwachten saldo van de jaarrekening van vorig jaar stelt raadsleden in staat om eerder in positie te komen in de financiële besluitvorming.
Hoe groot de financiële problemen van de gemeenten ook zijn, er worden maar weinig gemeenteambtenaren ontslagen. Weinig gemeenteambtenaren krijgen een WW-uitkering. Een van de redenen daarvan is dat de gemeenten zelf die WW-uitkeringen van de ontslagen ambtenaren moeten betalen – maar in ruil daarvoor wel de WW-premies van hun ambtenaren mogen houden. Dat heet: de gemeenten zijn eigenrisicodrager.
De liefde tussen gemeenten en kabinet is behoorlijk bekoeld. Na talloze brandbrieven van (groepen)gemeenten over tekorten in met name het sociaal domein en de dringende oproep aan het kabinet deze bij te passen, lijkt er een nieuw fase te zijn aangebroken. Die van rebellie.
Het kabinet wil de productiviteit en het ‘verdienvermogen’ van ons land versterken, mede om collectieve voorzieningen als zorg en onderwijs te kunnen blijven betalen. Eind vorig jaar lanceerde het kabinet onder aanvoering van minister Wiebes (EZK) een ‘groeibrief’. Al eerder stelde minister Hoekstra (Financiën) een ‘groeifonds’ van vele miljarden euro’s in het vooruitzicht.
Scheidend wethouder Nanning Mol van Voorschoten gunde bij zijn vertrek iedere gemeente om onder financieel toezicht geplaatst te worden. Hij had het een louterende ervaring gevonden om onder druk van buitenaf de begroting helemaal door te moeten lichten. Zeer te betwijfelen is of zijn woorden de inspiratie zijn geweest voor Assen, Den Haag, Vlaardingen en Zwijndrecht.
Fraude loont. En fraude blijft lonen. Ook in de bijstand. Wie bij de gemeente een bijstandsuitkering aanvraagt, mag niet veel bezit hebben.
