Als wethouder welzijn werd ik in 2015 gebeld door een directeur-generaal van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. De taken voor jeugdhulp, welzijn en participatie waren juist overgedragen aan gemeenten. De staatssecretaris werd hinderlijk achtervolgd door een lobbyclub die het maar lastig vond om bij 350+ gemeenten aan te moeten kloppen.
Elke dag werken ambtenaren van het rijk, de provincies, de waterschappen en de gemeenten aan een duurzamere wereld, in opdracht van onze bestuurders. Het is ironisch dat ons pensioenfonds, het ABP, ondertussen meer dan 17 miljard euro van ons eigen pensioengeld investeert in fossiele brandstoffen: kolen, gas en olie. We zijn aan het dweilen met de kraan open.
Ik benijd ze niet, de provincies. Ze moeten toezicht houden op de financiën van de gemeenten en oordelen of de gemeenten een sluitende begroting hebben. Maar wat wordt het ze moeilijk gemaakt. Niet door de gemeenten maar door het rijk. Niet alleen dit jaar maar elk jaar weer.
Nee, de kwetsbare burger is bepaald niet beter af sinds gemeenten vijf jaar geleden verantwoordelijk werden voor de uitvoering van heel veel taken op het gebied van jeugd, werk en zorg.
In goede tijden een beetje op de winkel passen is niet zo moeilijk. Maar in deze maanden kun je tonen wat je écht waard bent. Of val je genadeloos door de mand, dat kan natuurlijk ook. Dat geldt voor mensen net zo hard als voor systemen en afspraken.
Een schrijnende affaire die zich jaren voortsleept, ouders die onterecht de misère in worden geduwd en een meedogenloze Belastingdienst. Vrijwel iedereen is het erover eens dat het toeslagenstelsel niet werkt.
De Zeeuwse lokale overheden zitten in zwaar weer. 4 van de 13 gemeenten staan onder financieel toezicht, de provincie Zeeland heeft een netto schuldpositie. In Zeeland werd het energiebedrijf nooit verkocht. In de andere provincie bleven de kabels- en leidingen en het drinkwater met hun dividenden achter. Alleen in Zeeland komen die dividenden niet ten goede aan de lokale overheden. Het Evides-dividend verdampt in de PZEM-verliezen, veroorzaakt door lage energieprijzen.
Vaste vraag in mijn trainingen is het verzoek of ik ‘trucs’ wil delen die ik als wethouder bij mijn eigen raad gebruikte. Mijn tip is dan altijd om de wethouder niet te laten wegkomen met vaagtaal.
Tuurlijk maakt het rijk zich ook zorgen over de financiën van de gemeenten. Alleen zijn die zorgen soms anders dan de zorgen van de gemeenten zelf. Twee voorbeelden.
Veel stoere taal de laatste weken. ‘Zonder extra geld gaat de deur dicht’, kopt het interview met VNG-directeur Leonard Geluk in Binnenlands Bestuur. VNG-voorzitter Jan van Zanen draagt dezelfde boodschap uit. De grens is bereikt, mogen we als gemeenten nu eindelijk eens een beetje voorspelbaarheid en ruimte van de rijksoverheid?
Vroeger hielden gemeenten aan het einde van het jaar wel eens geld over. Daar gingen ze vaak verstandig mee om. Ze bewaarden een deel ervan voor slechtere tijden.
In de troonrede benadrukte de koning het belang van saamhorigheid en solidariteit. Zijn boodschap lijkt goed opgepakt. In hun reacties op de troonrede lijken bijna alle politieke partijen, zowel die van de coalitie als de oppositie, zich daarbij aan te sluiten. De reacties zijn dan ook overwegend, en zelfs opvallend, positief.
Allemaal slecht nieuws over onze economie in deze maanden. Die kromp in het eerste kwartaal 1,5 procent en in het tweede kwartaal 8,5 procent – samen 10 procent. En het tekort van onze overheid is giga.
Het reces nadert zijn einde, evenals de zomer van 2020. Van een terugkeer naar een normale vergaderorde kan geen sprake zijn. COVID-19 zal nog onaangenaam lang de agenda bepalen. Ook in de gemeentelijke planning- en controlcyclus is dit voelbaar.
Met de lokale rekenkamers gaat het niet overal even goed. En eigenlijk is dat raar. Raadsleden klagen immers over gebrek aan grip op beleid en gebrek aan tijd voor hun controlerende taak.
