Zorgen over dalende uitgaven voor rekenkamer

De Raad van State maakt zich zorgen over dalende uitgaven van gemeenten voor lokale rekenkamers. De totale uitgaven zijn tussen 2011 en 2015 gedaald van bijna 11 miljoen naar 9,5 miljoen euro.

Die zorgen uit de Raad van State in reactie op het wetsvoorstel Versterking decentrale rekenkamers. Over dat vorige week door minister Ollongren van Binnenlandse Zaken ingediende voorstel wordt woensdagmiddag 9 oktober een rondetafelgesprek gehouden in de Tweede Kamer.

Afleggen rekenschap
Volgens de toelichting bij het wetsvoorstel komt van gedegen rekenkamer onderzoek in veel gemeenten weinig tot niets terecht omdat niet serieus invulling wordt gegeven aan de rekenkamerfunctie. ‘Het belang van rekenkameronderzoek wordt in die gemeenten niet ingezien’, aldus de toelichting. In zo’n 50 gemeenten wordt volgens de regering nauwelijks of geen invulling gegeven aan de rekenkamerfunctie.

Daaraan kan volgens de Raad van State worden toegevoegd dat ook de dalende uitgaven van de gemeenten voor de rekenkamerfunctie illustreren dat het belang van rekenkameronderzoek afneemt. ‘Dit terwijl bij de introductie van de gemeentelijke rekenkamer in het duale decentrale bestel juist is benadrukt dat deze functie voor de kwaliteit van het bestuur en voor het proces van het afleggen van rekenschap aan de burger cruciaal is.’

Overtuigend
De Raad van State onderschrijft de in het wetsvoorstel gemaakte keuze om de instelling van een onafhankelijke rekenkamer verplicht te stellen. Dat moet zorgen voor een sterkere controle op de rechtmatige en doelmatige besteding van collectieve middelen op decentraal niveau. Dat argument, in combinatie met het toegenomen belang ervan als gevolg de decentralisaties in het sociale en het fysieke domein, is volgens de Raad van State ‘overtuigend’.

De Raad van State vraagt wel om een actualisatie van het beeld met betrekking tot inactieve rekenkamers. Uit een rapport van een speciale werkgroep bleek eerder dit jaar dat ministens 16 gemeenten een slapende rekenkamer hebben, of die momenteel aan het activeren zijn. Vijf gemeenten wilden de werkgroep niet ontvangen. De rekenkamers in die gemeenten worden eveneens getypeerd als slapend.

Herindeling
De Raad van State wil weten welke invloed herindelingen hebben op de activering van rekenkamers. Uit verschillende rapporten blijkt namelijk dat een herindeling van invloed kan zijn op de positie van rekenkamers. Soms stoppen gemeenten al lang voor de herindeling met hun rekenkamer en na het herindelingsproces duurt het volgens eerder onderzoek soms ook enkele jaren voordat een rekenkamer operationeel is.

‘Dit punt heeft mijn aandacht’, aldus Ollongren, ‘en ik zal voor toekomstige herindelingen voorzieningen treffen opdat het belang van rekenkameronderzoek voorafgaand aan een herindeling en de spoedige activering van rekenkamers na herindeling bij gemeenten kenbaar wordt gemaakt.’ Ze neemt het belang van een spoedige activering van de rekenkamer na herindeling op in een herziene versie van het Handboek gemeentelijke herindelingen.