Wethouders worstelen met energietransitie

Wethouders financiën breken zich het hoofd hoe de overgang van fossiele naar duurzame energie te financieren. De Vereniging van Gemeenten (VNG) vindt dat het rijk gemeenten tegemoet moet komen.

De zorgen over de financiering van de energietransitie uitten de wethouders in een aantal speciaal door BNG Bank met de VNG gehouden regionale inspiratiebijeenkomsten. In september werden vier van die bijeenkomsten gehouden om met wethouders te praten over de enorme taak die ze te wachten staat op het gebied van de energietransitie.

‘Er zijn heel veel ambities als het om de energietransitie gaat, maar ook heel veel vragen’, zegt Gita Salden, voorzitter van de Raad van Bestuur van BNG Bank. ‘Wethouders vragen zich af hoe ze de financiering rond krijgen, hoe ze genoeg draagvlak krijgen, of ze niet te vroeg in de verkeerde technologie investeren.’

Kloof tussen arm en rijk
‘Het is nog steeds onvoldoende duidelijk wie en hoe we de kosten van de energietransitie gaan betalen. Het is voor gemeenten vanzelfsprekend dat de rekening van de energietransitie niet op het bordje van de inwoners mag komen’, aldus Lot van Hooijdonk, voorzitter VNG-commissie Economie, Klimaat, Energie en Milieu.

Het moet volgens haar voor woningeigenaren financieel haalbaar en aantrekkelijk worden om hun woning te verduurzamen. Dat kan bijvoorbeeld door gebouwgebonden financiering: een lening voor het verduurzamen van het huis die gekoppeld is aan het huis en niet aan de hypotheek. ‘Banken, rijk en financiële organisaties moeten dit mogelijk maken.’

Een van de zorgen is dat de energietransitie leidt tot een nog grotere kloof tussen arm en rijk. Mensen die het geld hebben, kunnen het zich veroorloven om de ingrijpende aanpassingen aan hun huis uit te laten voeren. Hiermee verlagen ze hun energierekening. Mensen die dat geld niet hebben, krijgen dat voordeel niet.

Fiscale aftrek
De door de VNG geprefereerde fiscale aftrek van de gebouwgebonden financiering is echter wat het kabinet betref van tafel. De VNG wil aan de sectortafel samen met het Kabinet gaan onderzoeken hoe gebouwgebonden financiering dan wel kan werken voor onze inwoners. Momenteel voert de VNG een onderzoek uit dat duidelijkheid moet geven wat de kosten zijn voor gemeenten. Dat onderzoek is eind deze maand gereed. ‘Met het wegvallen van deze vorm van gebouwgebonden financiering, zullen er in samenwerking met het kabinet snel goede financieringsalternatieven voor woningeigenaren moeten komen’, aldus VNG-voorzitter Jan van Zanen.

Wijkgerichte aanpak
Ook volgens BNG Bank is gebouwgebonden financiering in dat geval een cruciale oplossing. Salden: ‘Persoonsgebonden financiering is gebonden aan de draagkracht van persoon en dat hoeft niet overeen te komen met de investering die nodig is. Gebouwgebonden financiering is dan een uitkomst.’ Het voordeel is ook dat, als de lening voor het klimaatneutraal maken aan het huis verbonden is en niet aan de persoon, het geen belemmering oplevert om te verhuizen. Wanneer iemand van plan is over een paar jaar te verhuizen, kan het dus nog steeds lonen om de investering te doen. Salden benadrukt dat niet alle financiering op deze manier moet gaan. ‘Het is een aanvulling op persoonsgebonden financiering.’

Zij pleit voor een wijkgerichte aanpak, maar daar komen netelige kwesties bij kijken. ‘Bij het aanleggen van warmtenetten, kun je je voorstellen dat het warmtenet niet gelijkloopt aan de gemeentegrens. Dus wordt er gewerkt aan een kaart hiervoor. Het is voordelig om in één keer een heel gebied mee te nemen.’

Politieke kwestie
‘Uiteindelijk is het een politieke kwestie’, erkent Salden. ‘Wethouders moeten de ambities nu vertalen in concrete maatregelen, dat is het moeilijkste onderdeel. Vervolgens, als het een goede businesscase is, komt de financiering er wel.’

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 19 van deze week (inlog)