Weinig lastenverzwaringen in verkiezingsjaar

Twee, maximaal drie procent. Veel meer gaan de lokale lasten in 2014 niet omhoog. Nee, even geen moeilijke boodschappen, zo met de gemeenteraads­verkiezingen voor de deur.

Vijftien gemeenten verlagen in 2014 de woonlasten. In Maastricht gaan ze het meest naar beneden: 5,0 procent. De woonlasten stijgen volgens het Centrum voor onderzoek van de economie van de lagere overheden het meest in Amersfoort (5,2 procent). Over alle gemeenten gemeten lopen de gemiddelde woonlasten dit jaar met een half procent op tot 664 euro. Dat is 3 euro meer dan vorig jaar. Dat is de kleinste procentuele stijging sinds 2002, het eerste jaar dat de onderzoekers een dergelijk overzicht maakten. Gecorrigeerd voor inflatie is dit jaar sprake van een daling met 1,0 procent.

Lasten procenten minder omhoog dan in 2013

Henk Stiksma draait al wat jaartjes mee als provinciaal toezichthouder op de financiën van de Groningse gemeenten en was dan ook nauwelijks verrast door de relatief milde gemeentebegrotingen die hij ter beoordeling onder ogen kreeg. Erin wordt wel bezuinigd, maar met de handrem erop. De lasten voor de burger gaan iets omhoog, maar vergeleken met vorig jaar procenten minder.

Gemeenteraadsverkiezingen werpen schaduw vooruit

De begroting 2014 krijgen gemeenten nog wel sluitend, zegt Rob Timmers, hoofd toezicht op de financiën van de Noord-Hollandse gemeenten. Hun financiële weerbaarheid is volgens hem behoorlijk genoeg. Een en ander heeft veel te maken met de ontwikkelingen van het gemeentefonds, de uitkering van het rijk aan de gemeenten. Met name door extra rijksuitgaven, valt die uitkering dit jaar nog mee. Maar een andere factor is minstens zo sterk van invloed: de aanstaande gemeenteraadsverkiezingen.

Uitstel impopulaire maatregelen

Wat de toezichthouders opvalt, is dat veel gemeenten ervoor kiezen echte bezuinigingen uit te stellen. Als er al wordt bezuinigd, is dat vooral op de eigen organisatie, op de formatie. Het niet willen afkondigen van impopulaire maatregelen voor de stembusgang van de kiezers in maart, speelt volgens ieder van hen zeker een rol. ‘Ik kan het niet hard maken’, vult Timmers aan, ‘maar op weg naar de verkiezingen is dat een redelijk normaal patroon. In  normale begrotings­jaren gaat het anders.’

Weinig nieuw beleid in gemeentebegrotingen

De begrotingen 2014 bevatten opvallend weinig nieuw beleid. Dat zit ‘m volgens de Limburgse gedeputeerde Erik Koppe (VVD,  financiën) deels in de beperkte financiële mogelijkheden, maar ook in het aflopen van de periode van de huidige coalities in maart 2014.

Klappen vallen in 2015 en 2016

Pijnlijke keuzes, die  noodzakelijk zullen zijn om de tekorten in de meerjarenbegroting terug te schroeven, worden overgelaten aan de nieuwe raad. ‘2014 krijgen ze nog wel sluitend. Daarna wordt het ras minder’, zegt Stiksma. Helemaal ongewis zijn volgens hem de gevolgen van de decentralisaties van taken richting gemeenten, in het bijzonder de financiële consequenties. ‘Het perspectief daarachter, op weg naar 2015 en 2016, is minder’, sombert zijn collega Timmers vanuit het provinciehuis in Haarlem. ‘Dan zullen er grote klappen vallen’, verwacht hij. Meerjarig blijken nogal wat begrotingen dan ook niet sluitend. Maar wat de toezichthouders uit het veld wel horen, is dat ambtelijk rigoureuze maatregelen, als het sluiten van voorzieningen, al zijn voorbereid. ‘Het mandje met daarin de maatregelen staat klaar’, zegt Timmers. ‘Het wachten is op wat de politiek er straks mee doet.’

Lees het hele verhaal deze week in Binnenlands Bestuur nr. 1 (17/1)