Vrees te gortig effect gemeentefonds-nieuwe-stijl

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) wil dat de voorziene herverdeling van het gemeentefonds de eerste jaren beperkt moet blijven tot een nadeel van maximaal 15 euro per inwoner per jaar.

Het rijk overweegt die grens naar verluidt op te rekken tot ongeveer 25 à 30 euro per inwoner per jaar. Een verhoging van de ondergrens is wat de koepelorganisatie betreft onwenselijk. ‘Vooralsnog zien gemeenten weinig ruimte om aan te nemen dat het verhogen van de huidige grens van het maximaal nadelige herverdeeleffect (15 euro per inwoner per jaar) in de begroting is in te passen’, schrijft de VNG aan minister Knops van Binnenlandse Zaken.

Ingroeipad

De tekorten in het sociaal domein, het verwerken van de oplopende opschalingskorting en de inpassing van de financiële effecten van de grote maatschappelijke opgaven die op gemeenten afkomen, maken volgens de VNG dat gemeenten weinig ruimte zien om ook nog snel grote herverdeeleffecten op te vangen. De VNG wil daarom pas na publicatie van de definitieve uitkomsten van de verdeelonderzoeken het zogeheten ingroeipad met gemeenten bespreken. ‘Wanneer dat is gebeurd, kunnen wij in het bestuurlijk overleg van april het bestuurlijk gesprek verder voeren.’

Volgens de gemeentekoepel is het vanzelfsprekend dat een nieuwe verdeling van het gemeentefonds zal afwijken van de huidige verdeling. Maar voor gemeenten met een groot negatief herverdeeleffect is het belangrijk dat zij de gelegenheid krijgen geleidelijk aan toe te groeien naar die nieuwe verdeling.

Sneller

Volgens Frontinfo, een nieuwsbrief voor gemeentefondsspecialisten, is het gehanteerde maximumbedrag van 15 euro per inwoner per jaar voor nadeelgemeenten gebaseerd op 2 procent van de algemene uitkering. Die regeling dateert van eind jaren negentig van de vorige eeuw. De algemene uitkering van 2021 wordt nu geraamd op 27,3 miljard euro, voor bijna 17,5 miljoen inwoners. Bij een herverdeling van 2 procent komt dat neer op meer dan 30 euro  per inwoner per jaar. Vandaar dat het rijk mogelijkheden ziet de herverdeling van 2021 sneller te laten ingaan, ‘met 25 tot 30 euro per inwoner per jaar.’

Niet onredelijk

De Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) acht een verhoging van de ondergrens niet onredelijk. Zowel het gemeentelijk takenpakket als de omvang van het gemeentefonds is sinds het eind van de jaren negentig gegroeid. De budgetflexibiliteit waarop die 15 euro was gebaseerd, is met name door de toevoeging van sociale taken behoorlijk veranderd. ‘Het ligt daarom in de rede deze onder-bandbreedte opnieuw te bezien en vast te stellen’, aldus de ROB. ‘Dat het sociaal domein mogelijk minder budgetflexibiliteit kent, doet daar niets aan af.’