‘Voorzichtig aan’ bij voorbereiden begroting 2022

Vanwege de vele onzekerheden welke rijksmiddelen gemeenten gaan krijgen, is het extra lastig de begroting voor 2022 voor te bereiden. Waar rekening mee te houden met de jeugdzorg bijvoorbeeld? Komt er extra geld van het nieuwe kabinet of niet? Wees vooral behoedzaam, zo adviseren de grote gemeenten.

Om toch een soort van spoorboekje te hebben ter voorbereiding van de begroting 2022, stelden controllers van de 100.000+ gemeenten een set ‘veilige’ uitgangspunten op. Door die te volgen, kunnen gemeenten tot onderbouwde ramingen komen van de rijksmiddelen voor de begroting van volgend jaar. Dat voorkomt, als het goed is, dat straks ‘al te ingrijpende’ bezuinigingen voor de korte termijn nodig zijn en er onverantwoorde risico’s ontstaan op de lange termijn.

Compensatie
Het algemene uitgangspunt is dat gemeenten zich niet (te) rijk moeten rekenen, dat wil zeggen: niet gelijktijdig rekening houden met én verder bevriezen of afschaffen van de van rijkswege opgelegde opschalingskorting én voor extra compensatie voor de jeugdzorg. Ook luidt de waarschuwing niet al te zeer uit te gaan van een positieve uitkomst van de voorgenomen herverdeling van het gemeentefonds. Behoedzaamheid voor alles dus.

Nieuw regeerakkoord
Met de betrekking tot de jeugdzorg, met een tekort van 1,7 miljard het heftigste hoofdpijndossier voor gemeenten, luidt het devies te wachten op 1 mei 2021. Dan moet er duidelijkheid zijn in hoeverre het bedrag van 300 miljoen euro tot en met 2022 door het kabinet wordt opgehoogd. Voor 1 mei komt er een advies voor de formatietafel welke mix van middelen en maatregelen er nodig is om het volledige tekort structureel te dekken. Eventuele aanpassingen in het stelsel zullen op z’n vroegst echter pas vanaf 2023 gaan leiden tot kostenreductie, en dan ook nog eens stapsgewijs. Hoopvol op een snel nieuw regeerakkoord zijn de 100.000+ gemeenten niet. Ze houden er zelfs rekening mee dat het er mogelijk pas eind 2021 is.

Lagere lasten
De aanbeveling is om te begroten op basis van het ‘zwaarwegend advies’ dat uiterlijk 1 mei bekend zou worden. Voor die datum zou, zo is de afspraak tussen rijk en gemeenten, een arbitragecommissie uitspraak doen over de benodigde financiële compensatie voor gemeenten voor de jeugdzorgkosten. Geadviseerd wordt er rekening mee te houden dat het rijk maximaal de helft van de door onderzoeksbureau AEF berekende niet-beïnvloedbare jeugdzorgkosten – 1,5 miljard euro – structureel compenseert met ingang van 2022. Dat kan ook een mix zijn: hogere baten omdat er extra geld komt van het rijk en lagere lasten omdat er wettelijk wordt bijgestuurd op de instroom – bijvoorbeeld door het eisen en mogen innen van een inkomensafhankelijke bijdrage.