Volop risico’s Hilversum bij begraven

Hilversum heeft zich bij de oprichting van de Uitvaartstichting Hilversum niet volledig gehouden aan de Wet Markt en overheid. Ook blijkt de gemeente, ondanks de verzelfstandiging van de stichting, nog steeds financiële risico’s te lopen.

De gemeenteraad besloot bij de bouw van crematorium Zuiderhof in 2016 in te stemmen met de oprichting van een stichting die alle zaken rondom een uitvaart zou regelen.

Verlies blijkt winst

Uit onderzoek van de Hilversumse rekenkamer naar die oprichting blijkt nu dat de raad destijds door het college niet juist is geïnformeerd. Door in raadvoorstellen en jaarstukken de begrippen ‘winst’ en ’verlies’ niet correct te gebruiken, kon volgens de onderzoekers de indruk ontstaan dat er verlies werd geleden terwijl er juist winst werd gemaakt. De besluitvorming van de raad was niet gebaseerd op een degelijke businesscase, waardoor kosten en baten van verschillende oplossingsrichtingen niet goed tegen elkaar konden worden afgewogen. ‘De noodzaak tot verzelfstandiging werd in raadsstukken vooral teruggevoerd op het argument dat begraven verliesgevend zou zijn en dat verliezen op begraven gecompenseerd zouden kunnen worden met winst op cremeren. Dit is echter geen steekhoudend argument. Uit de jaarstukken blijkt namelijk dat er van 2012 tot aan de verzelfstandig in 2016 geen sprake was van een jaarlijks verlies, er was zelfs in twee jaren sprake van winst.’ In 2015 zou het gaan om een winst van 70.000 euro.

Overhaast

Al met al is het verzelfstandigingsproces volgens de rekenkamer ‘onzorgvuldig en overhaast’ geweest, waarbij ook niet aan de gedragsregels van de Wet Markt en Overheid is voldaan. ‘De raad heeft in zijn besluitvorming over de verzelfstandig onvoldoende de belangen van en eventuele nadelige gevolgen voor derden, bijvoorbeeld concurrenten van de stichting, afgewogen’, concludeert de rekenkamer. Bovendien is het besluit nooit gepubliceerd zoals de wet voorschrijft: ‘Het is daardoor feitelijk niet in werking getreden. Daarom zijn de uit de Wet Markt en Overheid voortvloeiende gedragsregels onverkort van toepassing. Niet-naleving daarvan door de gemeente zou kunnen leiden tot boetes of schadeclaims van concurrerende crematoria of uitvaartondernemers.’

Staatssteun

Maar er spelen ook andere financiële risico’s: onduidelijk is niet alleen wat de verzelfstandiging van begraven en cremeren de gemeente heeft gekost, maar ook wat het de gemeente nog zal gaan kosten – of zal opleveren. De gemeente loopt volgens de rekenkamer ook nog financiële risico’s doordat de stichting in de toekomst een beroep kan doen op de gemeente om eventuele tekorten aan te zuiveren. Extra complicerend daarbij is dat toekomstige steun van de gemeente aan de stichting (in geld of in natura) als staatssteun zou kunnen worden aangemerkt.