VNG: ‘Raadslid weren uit rekenkamer is paardenmiddel’

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten is tegen het wetsvoorstel om gemeenten te verplichten een onafhankelijke lokale rekenkamer in te stellen. Een paardenmiddel, aldus de VNG.

Dat stelt de gemeentelijke koepelorganisatie in een position paper met het oog op een rondetafelgesprek in de Tweede Kamer over het wetsvoorstel de zogeheten rekenkamerfunctie af te schaffen.

Onafhankelijke leden

De wetswijziging raakt volgens de VNG zo’n 300 gemeenten die al sinds jaar en dag werken met een rekenkamer waarin ook raadsleden zitten. Dat is echter, als het aan minister Ollongren van Binnenlandse Zaken ligt, straks verleden tijd. Om de kwaliteit van lokale rekenkamers te versterken wil zij dat die alleen nog worden bemenst door onafhankelijke leden.

De VNG stelt dat er weinig steun is onder de gemeenten voor een dergelijke verandering en een wetswijziging zonder gemeentelijke draagvlak ‘werkt contrair aan een positieve beweging’. De minister beoogt met de wetswijziging onder andere te bewerkstelligen dat er een einde komt aan rekenkamers die alleen op papier bestaan, maar in feite geen enkel onderzoek doen.

De VNG zegt blij te zijn dat de minister af wil van deze zogeheten slapende rekenkamers, maar wijst erop dat er ‘maar heel weinig gemeenten zonder of met een sluimerende rekenkamer’ zin. ‘Wetswijziging is voor deze groep een paardenmiddel, waar het gros van de gemeenten, waar het systeem wel functioneert, alleen maar last van heeft.’

Nieuw onderzoek

De wetswijziging raakt volgens de VNG circa 300 gemeenten met een rekenkamerfunctie. Uit onderzoek uit 2015 zou blijken dat zo’n 8 procent van de gemeenten geen of een slapende rekenkamer heeft. Volgens de VNG lijkt de situatie sindsdien ‘sterk’ te zijn verbeterd. Om dat beeld bevestigd te zien, pleit de VNG ervoor het onderzoek te actualiseren. Voor de VNG is het onnavolgbaar waarom de minister de wet voor alle gemeenten wil wijzigen om de cultuur bij een kleine groep gemeenten te veranderen.

Het zijn juist zachte factoren zoals betrokkenheid, politiek gevoel, stijl van opereren en cultuur die volgens de gemeentekoepel de effectiviteit van rekenkamers bepalen. De VNG beschouwt de wetswijziging daarom ook als een paardenmiddel waarvan niet duidelijk is of het ook effectief gaat zijn.

Extra geld

De ingreep staat volgens de VNG ook haaks op de ruimte die de minister wil bieden aan meer maatwerk binnen de democratische inrichting van Nederland. ‘Het wetsvoorstel sluit actieve participatie van raadsleden als rekenkamerlid uit. De raad komt met het wetsvoorstel op nog meer afstand van de rekenkamer’, aldus de VNG.

Ook ontbreekt volgens de koepelorganisatie een financiële doorrekening voor de invoeringskosten en een impuls voor structureel extra middelen voor rekenkamerbudgetten. ‘Als de minister echt wil investeren in de cultuur en kwaliteit van de lokale rekenkamerfunctie vraagt dat ook in financiële zin om versterking.’