Verzet tegen zware controle-eisen accountant
De wethouder, de concerncontroller en de adviseur bedrijfsvoering. In slagorde zitten ze aan tafel op de kamer van de wethouder om vooral één punt duidelijk te maken: het moet afgelopen zijn met de accountantscontrole zoals die nu is ingericht. Sinds twee jaar geleden de controle van de gemeentelijke jaarrekening opeens aan meer en zwaardere eisen moest voldoen, loopt het volgens Leusden volledig uit de hand. De rekening loopt op en het werk neemt toe.
Een paar jaar geleden was Leusden nog 35.000 euro kwijt aan accountantskosten. Sinds de verzwaring van de controle-eisen betaalt de Utrechtse gemeente het dubbele. En ambtenaren hebben er vijf keer zoveel werk aan. ‘Echt niemand schiet hier iets mee op.’
De wethouder, de concerncontroller en de adviseur bedrijfsvoering. In slagorde zitten ze aan tafel op de kamer van de wethouder om vooral één punt duidelijk te maken: het moet afgelopen zijn met de accountantscontrole zoals die nu is ingericht. Sinds twee jaar geleden de controle van de gemeentelijke jaarrekening opeens aan meer en zwaardere eisen moest voldoen, loopt het volgens Leusden volledig uit de hand. De rekening loopt op en het werk neemt toe. En dat zou nog tot daaraan toe zijn, maar je koopt er volgens wethouder Albert Dragt uiteindelijk ook nog eens helemaal niets voor.
Bureaucratische rompslomp
Een voorbeeld. Voor de controle van de inkoop van zaken en diensten in het sociaal domein leverde Gerrit Woltjer, adviseur bedrijfsvoering, in eerste instantie 25 dossiers aan. ‘Maar ik kreeg vervolgens het verzoek er nog eens 50 extra te doen. En ook daarbij opnieuw de expliciete vraag aan te tonen of de zorgvrager de gevraagde zorg ook daadwerkelijk heeft ontvangen’, snuift hij. Dat betekent dat een collega-ambtenaar zorgvragers dus persoonlijk moet gaan benaderen om daar achter te komen. De inschatting is dat het voorwerk voor de accountant de gemeente vier tot vijf keer zoveel ambtelijke inzet kost.
‘En geen burger die hier beter van wordt’, valt D66-wethouder Dragt in. ‘Zwaardere controle leidt niet tot een beter product. De zorg wordt er eerder slechter van: het geld dat je moet uitgeven voor deze bureaucratische rompslomp, kun je niet uitgeven aan directe zorg. Dat zou toch de prioriteit moeten zijn. Vinden wij.’ Als voorbeeld noemt controller Bert de Brouwer de inspanningen die in het sociaal wijkteam nodig zijn om onder andere de pgb-dossiers beter op orde te hebben. ‘Daarvoor hebben we dus een extra administratieve kracht moeten aannemen’, zegt hij misnoegd.
Forse boetes
Het heeft er allemaal mee te maken dat de accountant bang is om nat te gaan, sinds er zwaardere controle-eisen gelden. Wie bij reviews door de Autoriteit Financiële Markten (AFM) op fouten wordt betrapt, riskeert forse boetes. ‘Dus zijn de accountants zekerheid op zekerheid gaan inbouwen’, aldus wethouder Dragt. Het terugtrekken van de grote accountantskantoren uit de gemeentelijke markt is volgens hem mede een gevolg van de verzwaarde controle-eisen, zoals onder andere de Wet normering topinkomens, meer en uitgebreidere toetsing aan de boekhoudvoorschriften, meer specificatie, onderbouwing en dossiervorming.
Leusden is intussen dubbel zo veel kwijt aan de externe controle van de boekhouding als twee jaar geleden. De post accountant in de begroting ging in die periode omhoog van 35.000 naar 70.000 euro. De eerlijkheid gebiedt volgens Dragt te zeggen dat een deel van die kostenstijging zijn oorzaak vindt in de uitbreiding van het gemeentelijk takenpakket per 1 januari 2015 – de decentralisatie van de terreinen jeugd, werk en zorg. ‘Maar dat verklaart hooguit een stijging van 10.000 euro’, verduidelijkt De Brouwer.
Brandbrief
De vraag is volgens Albert Dragt of al die kosten, inspanningen, ergernis en belasting opwegen tegen de maatschappelijke meerwaarde. ‘Het lijkt of de norm is “wantrouwen, uitgaan van fout en dat controleren we dubbel” in plaats van “vertrouwen, uitgaan van goed en dat controleren we wel, maar niet dubbel”.’ Zijn ongenoegen daarover heeft hij onlangs aan minister Plasterk van Binnenlandse Zaken en aan de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) middels een brandbrief kenbaar gemaakt. Volgens Dragt zijn de huidige regels niet werkbaar en verre van doelmatig. Dragt vraagt de minister en de VNG de eisen niet zwaarder te maken dan nodig is en daarbij meer rekening te houden met de voor gemeenten reeds aanwezige checks and balances. ‘Anders dan het bedrijfsleven hebben wij als publieke organisatie al een heleboel verticaal toezicht georganiseerd. Ik noem de gemeenteraad, de rekenkamer en het provinciaal toezicht’, zegt hij.
Vandaar de oproep aan Plasterk, de VNG en via die lijn indirect de commissie BBV (Besluit Begroting en Verantwoording) de accountantscontrole voor gemeenten te herzien. Dat zijn de clubs die volgens de wethouder om tafel zitten met de AFM. ‘Wij kunnen slechts de lobby voeren.’
Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 9 van deze week. (inlog)
De eisen van de AFM zijn op sommige punten werkelijk absurd en het risicomijdend angsthazen gedrag van de accountant komt daar bovenop.
Ook de regels van de nieuwe BBV zijn bijna onwerkbaar en missen het doel. De begroting en de jaarrekening zijn zo ondoorzichtig en ingewikkeld dat geen raadslid ze nog snapt. We maken de jaarrekening alleen nog maar voor de accountant, de toezichthouder en de AFM. De raad is allang afgehaakt. Die leest alleen het verslag en niet meer de jaarrekening.
We zijn in Nederland echt op de verkeerde weg met het wantrouwen en de regelzucht.
Als je ziet wat de gemeenten er de laatste tijd allemaal op haar bordje heeft gekregen dan schrik je.
De omgevingswet, het sociaal domein, de de idioterie van de VPB, duurzaamheidseisen, veiligheidseisen, ga zo maar door. De meeste taken zijn echt niet onredelijk maar de bijbehorende budgeten zijn er niet of erg beperkt en niet toereikend.
Daartegenover liggen de gemeentelijke belastingen onder een vergrootglas. Coelo en VEH monitoren alleen maar op ge goedkoopste gemeente en hangen in de gordijnen als de tarieven iets te veel stijgen.
Ik pleit voor veel meer respect voor de belangrijke bestuurslaag, de gemeenten.
.