‘Vermogen ABP gaat nooit meer op’

De Vereniging Pensioenverlies daagt de Staat omdat hij miljarden bij het ABP heeft weggehaald en nooit heeft terugbetaald. Gevolg: de pensioenen worden niet geïndexeerd en straks worden ze nog gekort ook.

Bejaarden die in de luren worden gelegd zijn gewild nieuws. Kijkers en lezers delen dezelfde emoties over een babbel- of bloedpriktruc: deernis (‘die arme ouwetjes’), afschuw (‘hoe durf je’), leedvermaak (‘hoe dom kun je zijn’). Een traan voor de camera, een snik op de radio, een triest verhaal in de krant. ‘Maar als 800.000 gepensioneerden door de Staat via het ABP, het op één na grootste pensioenfonds in de wereld, jaar in, jaar uit met een rekentruc worden bestolen, dan kraait er geen haan naar’, zegt de algemeen directeur van Pensioenverlies Rob de Brouwer (74).

Angstdenken
Pensionado De Brouwer krijgt al bijna tien jaar lang 70 procent van zijn laatste salaris. ‘Dat pensioen is nooit geïndexeerd. De gemiddelde gepensioneerde bij het ABP is de afgelopen tien jaar daardoor maximaal 15.000 euro misgelopen. Dat geld is niet uitgekeerd omdat het er al die jaren niet was, maar omdat de rekenregels van De Nederlandsche Bank dat verbieden. Volkomen onterecht. Er heerst een door De Nederlandsche Bank gevoed angstdenkbeeld, en je ziet dat politici en journalisten daar intrappen, dat er onvoldoende pensioengeld is. Want zegt Klaas Knot niet dat er niet genoeg geld is? En dan moet ik in kleine zaaltjes uitleggen dat de president van De Nederlandsche Bank ongelijk heeft. Ons pensioenstelsel staat als een huis. Ook de vergrijzing is geen probleem voor de aow of het aanvullend pensioen.’

Geen cent
Pensioenfondsen moeten van De Nederlandsche Bank doen alsof ze arm zijn, maar dat zijn ze allerminst, benadrukt hij. ‘Welke berekening je ook maakt: ons pensioenvermogen gaat nooit meer op. Het is schandelijk om te beweren dat jongeren over vijftig jaar een lege pot vinden. Als je 1 procent rendement maakt op de totale pensioenpot in Nederland, dan komt er elk jaar tussen nu en Sint Juttemis meer geld binnen in de vorm van premie en rendement dan eruit gaat aan pensioenuitkeringen.’ En toch dreigen er vanaf volgend jaar pensioenkortingen. Premier Rutte doet mee aan het doemdenken. ‘Die zegt bij de Algemene Beschouwingen dat de vermogens van de pensioenfondsen zijn verdubbeld, maar dat de verplichtingen zijn verdrievoudigd. Dus: kortingen op pensioenen kunnen niet worden uitgesloten.’

Weinig verstand
Rutte zit er finaal naast, meent De Brouwer. ‘Hij weet echt niet waar-ie het over heeft. En dat zie je bij veel politici. Rutte is historicus; hij heeft weinig verstand van de werking van ons pensioensysteem. De verplichtingen zijn niet verdrievoudigd, ze zijn ook niet verdubbeld, ze zijn onveranderd. Wat had Rutte moeten zeggen? Hij had moeten zeggen dat het vermogen weliswaar is verdubbeld, maar dat de contante waarde van de verplichtingen is verdrievoudigd. Dat is heel wat anders.’ En daarmee haken politici af, en de meeste journalisten ook.

Graaien
Het aparte is dat het ABP zelfs met een rekenrente van 0 procent de pensioenen zou kunnen indexeren, als de Nederlandse Staat niet tientallen miljarden uit de ABP-pot had gegraaid. ‘Een hele generatie is bestolen’, zegt De Brouwer. ‘Tijdens de kabinetten Kok en Lubbers heeft de Staat als werkgever te weinig premie afgedragen aan het ABP. De economie verkeerde in zwaar weer, de overheidsschuld was groot. De Staat moest als werkgever 21,5 procent van de pensioengrondslag van ambtenaren afdragen aan het ABP, maar dat werd 8,3 procent. De zogenoemde uitnamewetten maakten dat mogelijk. Je kunt ze ook jatwetten noemen. Het gevolg van dat snoepen uit de pensioenpot was dat het ABP tussen 1982 en 1994 zo’n 33 miljard gulden misliep. Als je dat omrekent naar euro’s, kom je op 80 miljard euro in 2019. Daarmee zou het ABP boven de wettelijke dekkingsgraad van 110 procent zitten waarbij geïndexeerd mag worden.’

Reclamecampagne
Om de Staat te dwingen om met die miljarden over te brug te komen, richtte De Brouwer met wat lotgenoten de Vereniging Pensioenverlies op. Daar zijn nu iets meer dan 3.000 (ex)ambtenaren lid van. Dat is te weinig om de rechtszaak te financieren die Pensioenverlies tegen de Nederlandse staat gaat beginnen. Allereerst omdat die leden te weinig geld in het laadje brengen (het lidmaatschap kost eenmalig 25 euro) voor een zaak die een miljoen euro gaat kosten, maar ook omdat de bestuursrechter kijkt naar het aantal belanghebbenden. ‘We moeten 100.000 leden hebben om sterk te staan’, zegt hij.

Pensioenverlies start deze maand daarom een heuse reclamecampagne op de beeldbuis. Als het goed is, was de eerste spot te zien op de avond van het onderwijzersprotest in Den Haag.

Grote offers
De Brouwer rekent er niet op dat de Nederlandse bestuursrechter de Staat gaat veroordelen tot het terugbetalen van miljarden aan het ABP. ‘Hij gaat die uitnamewetten niet toetsen, en ook niet de besluiten rond de privatisering van het ABP. Dat kan niet in Nederland. Maar ze kunnen wél worden getoetst aan internationale verdragen. Dat betekent dat we naar Luxemburg of Straatsburg moeten om ons te beroepen op het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden en het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie. Daar staan twee dingen in die essentieel zijn voor deze procedure, want anders zouden we er niet aan zijn begonnen. Allereerst het antidiscriminatiebeginsel. Geld dat bestemd was voor ABP-ers is door de Staat onthouden aan het ABP en daarmee hebben ambtenaren, onderwijzers en militairen grotere offers gebracht dan andere beroepsgroepen. En dan het eigendomsrecht. Je mag in het algemeen belang onteigenen, maar dat mag niet zonder compensatie. De compensatie voor het snoepen uit de pensioenpot was de belofte dat het pensioen bij het ABP gegarandeerd welvaartsvast zou blijven. De Staat heeft die belofte gebroken.’

Lees het volledige interview in Binnenlands Bestuur nr. 21 van deze week (inlog)