Steden: ‘Wij zijn financieel aan het verdrinken’

De financiële nood bij steden is zo groot dat ze investeringen uitstellen, de lasten verhogen en snijden in hun voorzieningen. De G40 roept ‘Den Haag’ op niet langer te talmen met de al jaren beloofde herverdeling van het gemeentefonds.

‘Het water staat niet meer tot aan onze lippen, we verdrinken langzaam maar zeker in onze financiële problemen’, zo sluit G40-voorzitter Paul Depla de brandbrief aan minister Ollongren van Binnenlandse Zaken af.

Jeugdhulp

Ter illustratie somt de burgemeester van Breda de problemen van zijn eigen gemeente op: een verhoging van de afvalstoffenheffing met 11 procent, voor bijna 9 miljoen euro aan taakstellingen in de begroting – verdeeld over de eigen organisaties en het sociaal domein. Wat dat laatste betreft zijn mogelijk nog meer bezuinigingen nodig, als de claim van 5,5 miljoen euro op  het rijk niet wordt gehonoreerd. ‘Daarnaast heeft Breda, evenals de meeste gemeenten, reeds rekening gehouden met het structureel maken door een nieuw kabinet van de middelen voor jeugdhulp. Mochten die middelen niet structureel worden, betekent dit een nog grotere taakstelling voor de komende jaren’, aldus Depla.

Onderwijsfaciliteiten

Wat voor Breda geldt, geldt blijkens een inventarisatie voor veel steden. ‘Onze spaarpotten raken daardoor versneld uitgeput’, gaat de G40-voorzitter verder. ‘Sommige gemeenten stellen de noodzakelijke investeringen in onderwijs, infrastructuur, verduurzaming van het vastgoed, etc. uit of verschralen die inzet. Dat is het geval in onder meer Amersfoort, Zoetermeer, Sittard-Geleen en vele andere steden. Dit kan leiden tot het niet halen van de duurzaamheidsdoelstellingen zoals afgesproken in het akkoord van Parijs, tot bereikbaarheidsproblemen en slechte onderwijsfaciliteiten voor onze kinderen.’

Scheve verhouding

Een en andermaal hebben de G40, maar ook de G4, de M50 en P10, bij het kabinet aan de bel getrokken dat ze te weinig geld krijgen van het rijk. Maar voor de steden, zo stelt Depla namens de G40, is de situatie extra nijpend. ‘Uit de onderzoeken naar de verdeelmodellen van het gemeentefonds is gebleken dat de verdeling van de middelen niet overeenkomt met de kosten van de steden. Dat is niet van gisteren, het is al lange tijd zo. We mogen daarom met recht zeggen dat we bij de huidige verdeling al jarenlang nadeelgemeenten zijn. Een situatie die we graag zo snel mogelijk rechtgezet zien. De gemiddelde grote gemeente zou er op basis van de laatst bekende herverdeelmodellen 35 euro per inwoner op vooruit moeten gaan; een situatie die geldt voor 89 procent van de gemeenten uit deze groep! Het niet doorgaan van de herverdeling betekent dus een direct nadeel van 3,5 miljoen euro voor een gemeente van 100.000 inwoners.’

Compensatie

Depla wijst erop dat het probleem niet van gisteren is. ‘We kunnen rustig aannemen dat we door de jaren heen als gevolg van de scheve verdeling al enige honderden miljoenen zijn misgelopen. Daarom pleiten wij ervoor om de herijking van het gemeentefonds zo spoedig mogelijk door te voeren om de huidige scheve verdeling op te heffen en daarnaast de omvang van het gemeentefonds te vergroten.’

De volgende stap voor het kabinet zou wat hem betreft moeten zijn ‘om te komen tot een passende compensatie voor gemeenten én om de herverdeling van het gemeentefonds door te voeren.’