‘Speculaties onder curatelestelling Amsterdam erg voorbarig’

De Amsterdamse raadsleden Carolien de Heer (PvdA) en Femke Roosma (GroenLinks) vragen D66-wethouder Udo Kock om tekst en uitleg na uitgelekte ambtelijke zorgen over het tijdig kunnen opstellen van een deugdelijke jaarrekening voor 2015.

Zorgen over jaarrekening
De Heer en Roosma stellen hun vragen naar aanleiding van berichtgeving in het Parool dat de hand heeft weten te leggen op een ambtelijke risicoanalyse. Volgens de krant blijkt daaruit dat over het tijdig opstellen van een deugdelijke jaarrekening 2015 zorgen leven in alle lagen van de organisatie. Daarbij zouden de ambtenaren vrezen voor het uitblijven van goedkeuring van de accountant, bestuurlijke onrust en ontevredenheid onder het personeel. In een worst case scenario waarschuwen zij zelfs voor onder curatelestelling van Amsterdam. De hoofdstad zou dan een Artikel-12-gemeente worden, waarbij de gemeente voor iedere grote uitgave toestemming aan het rijk moet vragen.

Groter risico op onvoldoende kwaliteit
Als oorzaak voor de problemen noemen de ambtenaren volgens het Parool een onduidelijke begroting, capaciteitstekort, onvoldoende interne communicatie en achterstanden in de administratie. Ook de reorganisatie kan een rol spelen. Het risico op onvoldoende kwaliteit is veel groter geworden, schrijven ze. Een stuur- en projectgroep zou zich moeten buigen over de jaarrekening die dan in het voorjaar van 2016 af moet zijn. De ambtenaren waarschuwen wethouder Kock niet te hoge verwachtingen te hebben. Zijn ambities sluiten niet aan op wat de ambtelijke organisatie kan leveren, aldus het rapport.

Problemen niet van gisteren
Het bericht alarmeerde GroenLinks-raadslid Femke Roosma en PvdA-raadslid Carolien de Heer, ook lid van de rekeningencommissie van de raad. Zij willen Kock al tijdens de eerste commissievergadering op 3 september aan de tand voelen. De Heer wijst erop dat het onderwerp al eerder dit jaar aan bod kwam tijdens de behandeling van de jaarrekening 2014. Toen was bekend dat zowel de rekeningencommissie als de accountantsdienst Acam hun zorgen hadden geuit over de gemeentelijke financiële huishouding. Ze heeft de risicoanalyse niet ingezien, maar is benieuwd naar de inhoud. ‘Ik wil weten hoe het ervoor staat. De problemen zijn niet van gisteren. De Rekenkamer heeft de raad op het hart gedrukt voldoende grip te houden op de financiële huishouding.'

Huis bouwen voor je het inricht
Er staat ook al een raadsenquête op stapel over hoe het de afgelopen jaren zo mis heeft kunnen gaan. Toen zaten PvdA en GroenLniks in het college. ‘Dat gaat over het verleden. Ik spreek wethouder Kock nu aan over de huidige problemen. Daar is hij verantwoordelijk voor.’ Volgens De Heer spelen veel zaken tegelijk, zoals de invoering van het nieuwe bestuurlijk stelsel, de reorganisatie, een nieuw ingevoerd ict-systeem waar problemen mee zijn. ‘Dat zijn zorgen over een hoop zaken tegelijk. Je moet volgens mij eerst een huis bouwen voor je het gaat inrichten.’ De wethouder zou haast hebben met het doorvoeren van verbeteringen in het omgaan met afschrijvingen en het rentestelsel. ‘Dat lijkt niet goed uitgewerkt en dat heeft weer een negatieve uitwerking op het jaarrekeningproces.’

Risico afkeuring "best reëel"
Volgens De Heer is het risico op een afgekeurde jaarrekening “best reëel”. Ze wijst erop dat de budgetten voor de bestuurscommissies en de verschillende resultaatverantwoordelijke eenheden (rve’s) in juli nog niet bekend waren. ‘Het feit dat een risicoanalyse wordt gedaan zegt ook wel wat.’ De rekeningencommissie stipte aan dat door de vele verplaatsingen na de reorganisatie er onduidelijkheid is over verantwoordelijkheden. En er zijn ook zorgen over het nieuwe financiële systeem dat meer eenduidigheid in de administratie zou moeten brengen. ‘Er was veel focus op het systeem, maar niet op de mensen die ermee moeten werken, waardoor achterstanden zijn ontstaan. Ook dat levert voor het jaarrekeningproces gevaar op, want er zijn dan geen eenduidige gegevens.’

Minder correctiemogelijkheden
Tot slot leveren de eerder dit jaar aangekondigde bezuinigingen op onder meer financieel-administratief personeel extra onrust onder ambtenaren op. ‘Ik begrijp ook niet dat je dat in deze tijd doet.' Volgens De Heer is er een cultuur van dingen bedenken, maar is Amsterdam niet goed in “check and act”. 'Je kunt moeilijk een cultuurverandering doorvoeren als er onrust is onder het personeel.’ Overigens lijkt onder curatelestelling De Heer wel een heel zwaar middel en dat zal volgens haar ook niet zo snel gebeuren. ‘Een jaarrekening is wel eens vijf keer teruggestuurd naar de accountant. Er zijn genoeg correctiemogelijkheden, maar er is ook eens een eindpunt. Nu er zulke grote risico’s zijn, worden de correctiemogelijkheden minder.’  

Te vroeg voor speculatie
Volgens woordvoerder Jules van de Ven van wethouder Udo Kock is het geen geheim dat de financiën in Amsterdam niet goed op orde zijn. ‘De wethouder is aangesteld om die problemen op te lossen.’ Hij wijst er fijntjes op dat PvdA en GroenLinks in het vorige college zaten, maar ook dat de wijziging van het bestuurlijk stelsel en de reorganisatie grote opgaven waren. ‘Het ambtelijk werkdocument is nog niet definitief en om duistere redenen bij het Parool beland. Ik kan natuurlijk niets zeggen over de inhoud ervan, maar we zitten niet achterover en zullen vragen van raadsleden netjes beantwoorden in september.’ Een mogelijke onder curatelestelling noemt hij theoretisch mogelijk. ‘Feitelijk klopt die berichtgeving dus, maar spreken over een grote kans daarop gaat te ver. Het is veel te vroeg om daarover te speculeren.’