Rijk kiest accountant gemeenten

Proef alternatieve structuurmodellen

Het zogeheten Intermediairsmodel is een van de alternatieve structuurmodellen dat de Monitoring Commissie Accountancy (MCA) oppert in het eindrapport ‘Spiegel voor de accountancysector’. Op deelgebieden binnen en buiten de overheid zou zo’n model volgens de adviescommissie best kunnen worden beproefd. ‘Het uitkiezen van een accountant zou dan op centraal overheidsniveau kunnen worden belegd en op bepaalde overheidsinstanties – bijvoorbeeld provincies of een daartoe geselecteerde groep gemeenten – kunnen worden toegepast’, aldus de commissie.

Ook is het volgens de MCA ‘goed denkbaar’ dat voor bepaalde sectoren of instellingen die subsidies of andere vergoedingen vanuit de overheid krijgen – zoals bijvoorbeeld onderwijsinstellingen, musea en andere culturele instellingen, eventueel uit te breiden naar gemeenten, pensioenfondsen en woningcorporaties – vaker wordt geëxperimenteerd met het model van Rijksaccountants. Daarbij wordt vanuit de overheid de controle uitgevoerd bij instellingen waar het publiek belang groot is en waar geen commerciële doelstellingen centraal staan.

De Auditdienst ACAM is daar een voorbeeld van; die dienst controleert de jaarrekening van de gemeente Amsterdam. De commissie benadrukt dat de gemeentelijke koepelorganisatie VNG zo’n constructie niet bij voorbaat afwijst.

‘Gemeenten hebben twee keuzes om de externe controle in te richten. Middels een private accountant of een gemeentelijke accountantsdienst (als individuele gemeente of met meerdere gemeenten samen). De VNG staat er juist voor open om te verkennen of er een derde vorm van externe controle naast de huidige twee vormen mogelijk is’, aldus de VNG in een reactie op een internetconsultatie op het interim-rapport van de Commissie Toekomst Accountancy in november 2019. De gemeentekoepel zou dat graag met het ministerie verkennen, zo besloot ze toen in haar reactie.

Big4
Aanvullend pleit de MCA voor een onderzoek naar het opdrachtgeverschap door de overheid. Dat zou bijvoorbeeld kunnen worden uitgevoerd door de Algemene Rekenkamer. Daarbij zou moeten worden geïnventariseerd hoe de verdeling over de accountantsorganisaties van overheidsopdrachten op nationaal, provinciaal en gemeentelijk niveau nu is. Volgens de MCA worden veel opdrachten nu door de grootste accountantsorganisaties, met name de Big4, uitgevoerd. ‘Dat dient echter geen automatisme te zijn.’

Aan de hand van een aanvullende analyse zou dan kunnen worden beoordeeld of overheidsonderdelen niet vaker van kleinere (‘en bovendien goedkopere’) accountantsorganisaties gebruik zouden kunnen gaan maken. ‘Op deze wijze kan de overheid de afhankelijkheid van systeemorganisaties verkleinen en vergroting van het marktaandeel van kleinere vergunninghouders stimuleren’, aldus de aanbeveling van de commissie.

Rapport na rapport
De Monitoring Commissie Accountancy (MCA) werd door de accountancysector ingesteld in 2015, als één van de maatregelen uit het verbeterplan voor de sector uit 2014 ‘In het publiek belang’. De onafhankelijke commissie presenteerde twee eerdere rapporten. De commissie bestond naast voorzitter Ada van der Veer uit Carin Gorter, Erik van de Loo en Marcel Pheijffer. Later deze maand wordt de publicatie verwacht van de Commissie Toekomst Accountancysector. Die werd 1 januari 2019 door minister Hoekstra van Financiën ingesteld. Doel van die commissie is onderzoek te doen naar en te adviseren over de vraag hoe de kwaliteit van wettelijke controles duurzaam verbeterd kan worden, welke beleids- of wetswijzigingen daarvoor wenselijk zijn en of die wijzigingen juridisch haalbaar zijn.