Regioburgemeesters: druk op politie onhoudbaar

‘Wij vragen u met klem om snel met structurele maatregelen te komen om de politiesterkte te laten stijgen. Het water staat ons en onze politie reeds tot aan de lippen’, schrijft Ahmed Aboutaleb als voorzitter van de regioburgemeesters aan de Tweede Kamer. Met de VNG laat hij aan minister Grapperhaus weten dat zonder extra structurele middelen, ‘wij het paard achter de wagen spannen’.

Ad hocbeleid
‘De politiek is te wispelturig. Ik zou Nederland een kabinet toewensen dat een uitspraak doet over de financiering van de rechtsstaat over de jaren heen. Het bezuinigen, het ad hocbeleid, dat kun je met een bedrijf misschien doen, maar met de rechtsstaat niet’, aldus korpschef van de Nationale Politie eerder deze maand in de Volkskrant. En: ‘Je kunt de rechtsstaat niet overeind houden en leiden als je niet een constante financiering tot je beschikking hebt.’ De regioburgemeesters slaan in hun recente brieven aan de minister en de Tweede Kamer een zelfde toon aan met hun (herhaalde) oproep om het ondermijningsfonds ‘structureel’ te maken om het door minister Grapperhaus aangekondigde breed offensief tegen ondermijnende criminaliteit ook daadwerkelijk effectief te kunnen laten zijn.

Capaciteit wordt kleiner
Maar dat is niet de enige zorg van de regioburgemeesters. Het offensief, het intensiveren van het bewaken en beveiligen en andere extra landelijke prioriteiten leggen een groot beslag op de schaarse politiecapaciteit. En die capaciteit wordt niet groter. ‘Sterker nog: de bezetting van de operationele sterkte lijkt komend jaar zelfs verder te dalen in plaats van te stijgen.’ De effecten zijn voelbaar en dat vinden de regioburgemeester onacceptabel. Landelijke beleidsdoelstellingen komen onder druk te staan en lokale veiligheidsprioriteiten kunnen niet langer worden gewaarborgd. Voor het bewaken en beveiligen van advocaten, officieren van justitie en rechters zijn vierhonderd extra agenten vrijgemaakt.

Spuugzat
Minister Grapperhaus heeft zonder overleg met de burgemeesters besloten om 150 agenten van de politie Oost-Nederland hiervoor in te zetten. ‘We zijn het spuugzat’, reageerde burgemeester Hubert Bruls van Nijmegen en regioburgemeester van Oost-Nederland in De Gelderlander. Hij wil dat Den Haag stopt met het doen van extra en aanvullende claims zonder dat ze structureel de politie versterken. ‘Dit kan ik niet uitleggen. Dat we eigenlijk een stijging verwachten maar de facto met minder politie meer werk moeten doen. Het is nu al elke dag schrapen en scharrelen. Zaken gaan op de plank. Misschien moeten we maar stoppen om agenten in te zetten voor het beveiligen van evenementen en voetbalwedstrijden.’

Politiebureaus dicht
In hun brief aan de Tweede Kamer geven de regioburgemeesters nog een aantal voorbeelden van de gevolgen van de steeds schaarser wordende politiecapaciteit. De roosterdruk in de basisteams neemt toe, waardoor wijkagenten niet meer in de wijk actief zijn, maar noodhulp rijden. Politiebureaus moeten dicht wegens onderbezetting, aanrijtijden in het buitengebied staan onder druk en worden niet meer gehaald en het aantal roofovervallen is aan het toenemen, terwijl die de afgelopen jaren juist succesvol waren tegengaan. De regioburgemeesters noemen daarbij de voorgestelde aanpak van ondermijning door de minister ‘onvoldoende’. De omvang van de financiële investering en de omvang van het daadwerkelijk te vormen landelijke interventieteam blijven ‘te vaag’. ‘Investeringen zijn noodzakelijk.’

Geen afstemming met lokaal bestuur
Zorgen zijn er ook over de schaarse capaciteit en kennis die nodig zal zijn om dit team gevuld te krijgen. ‘Veel van de specialismen, bijvoorbeeld op het gebied van de financiële recherche en cyber, zijn lastig te werven.’ Een landelijk team moet goed in verbinding staan met de regionale en lokale aanpak. Om elkaar (inter)nationaal, regionaal en lokaal te versterken moet die verbinding worden geborgd. ‘Ook hier zien wij nog onvoldoende over terug in voorliggende plannen.’ En dan blijkt tot slot dat er aan de voorkant geen afstemming is geweest met het lokaal bestuur over de insteek om te komen tot een nieuwe vorm van een wijkenaanpak en preventie in het offensief tegen ondermijning. ‘Dat heeft ons verrast.’

Rol rijk 'te groot'
Het lokaal bestuur wil voor het vervolg wel graag aan de voorkant aan tafel zitten, zelf bezien waar een versterkte aanpak nodig en mogelijk is en zeggenschap hebben in de vorm waarin versterking in de wijken vorm krijgt. De rol van het rijk vinden zij hierin nu te groot en te nadrukkelijk. Een landelijk gestuurd interventieteam kan volgens de regioburgemeesters en de VNG niet effectief zijn zonder een goed ingebedde regionale en lokale aanpak. ‘Om daadwerkelijk een vuist te kunnen maken is het én én, niet óf óf.’ En daarvoor is het ook noodzakelijk om de incidentele 100 miljoen euro die in het huidige ondermijningsfonds is gestopt structureel te maken. ‘Anders spannen wij het paard achter de wagen.’