‘Pseudo penningen’ redden Friese gemeenten

Als gemeenten niet de ‘boekhoudtruc’ voor de jeugdzorg in hun begrotingen hadden mogen toepassen, waren vijf van de achttien Friese gemeenten onder preventief toezicht van de provincie komen te staan. Dat meldt het provinciebestuur van Friesland, die meteen de noodklok bij het rijk luidt. Er moet structureel extra geld voor jeugdzorg naar gemeenten. De tekorten in het sociale domein drukken een grote stempel op de gemeentebegrotingen.

Preventief toezicht

Gemeenten mogen de incidentele extra bedragen dat zijn voor 2020 en 2021 voor de jeugdzorg van het rijk krijgen, als stelpost voor de jaren 2022 en 2023 in hun meerjarenbegroting opnemen. Ze mogen dus ‘doen alsof’ ze ook in 2022 en 2023 extra jeugdzorggeld van het rijk krijgen. Dat is voor de zomer afgesproken met de provinciaal toezichthouders, het ministerie van Binnenlandse Zaken en de VNG. Dankzij deze regel komen alle Friese gemeenten onder het normale, repressieve, financieel toezicht, meldt het Friese provinciebestuur. Zonder deze regel waren vijf Friese gemeenten onder preventief toezicht van de provincie gekomen. Dertien van de achttien Friese gemeenten hebben van de boekhoudtruc gebruik gemaakt.

Pseudo penningen

Het kabinet moet voor de voorjaarnota aangeven of het incidenteel geld in structureel extra budget wordt opgezet, vindt het Friese provinciebestuur. Zoals bekend heeft het kabinet in het voorjaar een miljard euro extra voor de jeugdzorg aan gemeenten uitgetrokken. Dit jaar krijgen gemeenten 400 miljoen euro extra, volgend jaar 300 miljoen en in 2021 nog eens 300 miljoen. ‘Het is nog maar zeer de vraag of het rijk deze middelen ook werkelijk structureel maakt’, aldus de Friese gedeputeerde Sander de Rouwe (financiën, CDA). ‘Overheden die elkaar serieus nemen, rekenen niet met pseudo penningen. Wij vragen het rijk nog bij de voorjaarsnota 2020 duidelijkheid te geven over de middelen voor de jeugdzorg en een duidelijke, eerlijke keuze te maken. Schep helderheid, zodat gemeenten dit ook tijdig in hun begroting 2021 kunnen verwerken.’ Het Friese provinciebestuur heeft een brief aan het kabinet gestuurd om de zorgen over de financiële staat van de Friese gemeenten nadrukkelijk onder de aandacht te brengen.  

Tekort

Elf van de achttien Friese gemeenten hebben een tekort in hun begroting over 2020, dat in de jaren 2021-2023 wordt hersteld. Veertien gemeenten moeten bezuinigen om hun begroting sluitend te maken. Er wordt vooral binnen het sociaal domein bezuinigd. Ook worden de gemeentelijke belastingen en heffingen verhoogd, budgetten niet geïndexeerd en niet-wettelijke taken afgestoten om zwarte cijfers te kunnen schrijven.  

De provincie gaat een extra oogje in het zeil houden in Dantumadiel, Leeuwarden, Opsterland en Smallingerland. Met deze gemeenten wordt in 2020 bestuurlijk overleg worden gevoerd over de realisatie van de geplande bezuinigingen. Met Dantumadiel is al bestuurlijk overleg geweest over de begroting 2020 en zijn herstelplan.