Overheden sterk financieel afhankelijk van rijk

De Nederlandse lokale overheden zijn voor bijna driekwart van de inkomsten afhankelijk van het rijk. De afhankelijkheid is de afgelopen twintig jaar toegenomen en groot in vergelijking met andere landen in de Europese Unie, blijkt uit onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

Lokale uitgaven

De afhankelijkheid is groot, maar tegelijkertijd is het zo dat een groot deel van de Nederlandse overheidsuitgaven wordt gedaan door de lokale overheden. In dit opzicht staat Nederland op de negende plek van 28 lidstaten. ‘Veel centrale financiering, veel decentrale uitgaven’, concludeert het CBS.

Eigen inkomsten

De eigen inkomsten van de overheid, zoals lokale belastingen, opcenten en parkeergelden, daalden van 33 procent ten opzichte van de totale inkomsten in 2000 naar 27 procent in 2019. De extra taken die gemeenten kregen in 2015 door de decentralisaties werden vooral centraal gefinancierd, waardoor het aandeel eigen inkomsten daalde van 29,7 procent naar 28,1. Vanwege de huidige moeilijk financiële situatie verhogen veel gemeenten komend jaar de lokale onroerendezaakbelasting.

Volksgezondheid

Vooral Scandinavische landen en landen met deelstaten (België, Frankrijk, Spanje en Duitsland) geven decentraal gezien relatief meer uit dan Nederland. Het grootste verschil met de Scandinavische landen betreft de uitgaven aan volksgezondheid. In Zweden en Denemarken wordt respectievelijk 97 en 98 procent van de uitgaven daarvan op lokaal niveau gedaan, met als belangrijke reden dat publieke ziekenhuizen daar tot de lokale overheid worden gerekend.