Groningen, Schiedam, Rotterdam, Hoogheemraadschap Delfland. Op het onlangs gehouden landelijk invorderingsoverleg van de Landelijke Vereniging Lokale Belastingen (LVLB) werden zomaar wat grote decentrale overheden opgesomd waar een begin is gemaakt met het versoberen van het kwijtscheldingsbeleid.

Meer solidariteit

Hoogheemraadschap Delfland is met ingang van dit jaar begonnen met het afbouwen van de kwijtschelding voor de zuiveringsrechten voor minima. Delfland liep door de kwijtschelding, die gold voor 54.000 huishoudens, naar schatting 15 miljoen euro mis. Het hoogheemraadschap beoogt met de afschaffing van de kwijtschelding te zorgen voor ‘meer solidariteit’. Als de minima niet betalen, moeten anderen immers meer betalen. Kwijtschelding betekent namelijk dat een deel van de huishoudens geen belastingen betaalt. De gederfde inkomsten als gevolg van kwijtschelding worden verdeeld over de overgebleven groep belastingbetalers. Die betalen dan ook een hoger bedrag naarmate de aanslag voor meer huishoudens wordt kwijtgescholden.  

Vooral voor burgers met een inkomen net boven het minimumniveau pakt kwijtschelding onrechtvaardig uit, aldus een speciale onderzoekcommissie voor de waterschappen, de Commissie Aanpassing Belastingstelsel (CAB).

Grootstedelijk probleem

Het kwijtschelden van waterschapsbelasting blijkt voor een aantal waterschappen een probleem te worden, en dan vooral voor ‘grootstedelijke’ waterschappen zoals Delfland. Onderzoek van het Centrum voor onderzoek van de economie van de lagere overheden (Coelo) in Groningen bevestigt het beeld dat de Randstedelijke waterschappen een groter probleem hebben. In Delfland – met inliggende gemeenten als Den Haag en Zoetermeer – was in 2014 6,8 procent van de opbrengst van de waterschapsheffingen nodig om te compenseren voor inkomstenderving als gevolg van kwijtschelding. In totaal was in Nederland dat aandeel in dat jaar 3,1 procent, tegen gemiddeld 4,6 procent in de Randstadwaterschappen. In 2015 steeg het landelijke percentage zelfs verder door naar 3,6 procent.

Afvalstoffenheffing

Maar ook waterschappen in niet bepaald verstedelijkte gebieden als de Achterhoek hebben te maken met een flinke stijging van het aantal kwijtscheldingen. Zo zag het Waterschap Rijn en IJssel bijna een verviervoudiging van het aantal kwijtscheldingen tussen 2010 en 2014.

Waar eerst 100 procent kwijtschelding werd verleend, wordt die her en der afgebouwd tot circa 50 procent. Dat geldt bijvoorbeeld voor de gemeente Rotterdam. Ook Arnhemmers die op een bijstandsniveau leven, moeten vanaf 2018 gaan betalen voor de afvalstoffenheffing. De gemeente Arnhem stopt over 2 jaar met het volledig kwijtschelden van deze gemeentelijke belasting. Voor een gezin betekent dat een extra uitgave van circa 112 euro per jaar. Het college van burgemeester en wethouders wil dat de gemeente vanaf 2018 54 procent in plaats van 100 procent van de gemeentelijke heffing kwijtscheldt. Dat levert Arnhem 761.000 euro op.

Kwetsbaren

De Haagse PvdA-wethouder Rabin Baldewsingh heeft geen goed woord over voor een verregaande versobering van het kwijtscheldingsbeleid. ‘De gemeente is verantwoordelijk voor het schulden- en armoedebeleid voor haar inwoners. Ik vind het dan ook onbegrijpelijk en niet sociaal als gemeenten, die als geen ander zouden moeten weten wat de gevolgen van armoede en schulden zijn voor haar burgers, zouden besluiten om de kwijtschelding van de gemeentelijke heffingen af te schaffen. In plaats van een vangnet te bieden trek je dan de bodem onder de voeten van de meest kwetsbaren vandaan.’

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 22 van deze week