Nog steeds onrechtmatigheden bij decentralisatie-uitkeringen

De Algemene Rekenkamer blijft kritiek hebben op de manier waarop het rijk omgaat met de decentralisatie-uitkeringen aan gemeenten. De eraan verbonden voorwaarden beperken de beleids- en bestedingsvrijheid van lagere overheden.

Ook in 2018 en 2019 beoordeelde de Algemene Rekenkamer diverse decentralisatie-uitkeringen als onrechtmatig, omdat die op gespannen voet stonden met de beleids- en bestedingsvrijheid die een dergelijke uitkering kenmerkt.

Prestatieafspraken
Bij een groot aantal decentralisatie-uitkeringen door het rijk werden onder andere in bestuursakkoorden en convenanten beperkingen gesteld aan de beleids- en bestedingsvrijheid van de ontvangende decentrale overheden. ‘Aan het parlement werd de indruk gewekt dat medeoverheden gebonden zijn aan bepaalde prestatieafspraken, terwijl daar gegeven de gekozen uitkeringsvorm materieel gesproken geen sprake van mag zijn’, aldus de Algemene Rekenkamer.

Afwijkingen
In het onderzoek naar de verantwoording van Binnenlandse Zaken over 2020 blijkt dat nog steeds het geval te zijn. Weliswaar zijn vorig jaar verbeteracties in gang gezet,  maar toch stuitten de onderzoekers nog steeds op diverse onrechtmatige decentralisatieuitkeringen in de fondsen. Dat betreft met name oudere, langer lopende decentralisatie-uitkeringen. De Algemene Rekenkamer constateert voor 2020 643 miljoen aan afwijkingen in het gemeente- en provinciefonds tezamen. In 2019 was dat nog 828 miljoen. Als onrechtmatig bestempelt de Algemene Rekenkamer onder andere de uitkeringen aan gemeenten voor Bevolkingsdaling, de Landelijke Voorziening Vreemdelingen, de Regiodeals, Bodemsanering en Veiligheidshuizen.

Handhaven
De aanbeveling aan de fondsbeheerders (Binnenlandse Zaken en Financiën) is zo snel mogelijk conform de Financiële Verhoudingswet te handelen. ‘Dit betekent ofwel voorwaarden stellen en deze ook naleven of handhaven bij een uitkeringsvorm die dat voorschrijft, ofwel geen voorwaarden stellen bij een decentralisatie-uitkering.’